با فروپاشی شوروی نه فقط بخش مهمی از مضامین و مسائل تاریخی مربوط به این دوره که تا پیش از آن به دلیل اختناق حاکم بر اتحاد شوروی امکان طرح و بحث نداشتند، از نو مورد توجه و بررسی قرار گرفتند، بلکه با گشایش آرشیوهای محرمانه ی شوروی، اسناد و مدارک مهمی در دسترس پژوهشگران قرار گرفت که در روشن کردن این مضامین و مسائل موثر واقع شد. بحران آذربایجان در سال های پایانی جنگ دوم جهانی، یعنی نقش شوروی در تشکیل یک حکومت خودمختار در آذربایجان، چگونگی تبدیل این واقعه به یکی از نخستین صحنه های رویارویی شرق و غرب و بالاخره تحولاتی که به لزوم پایان دادن به این ماجرا منجر شد یکی از این مضامین و مسائل تاریخی است که اینک به نحوی جدّی و اساسی مورد بررسی قرار گرفته است. در این کتاب که آن را گزارشی مرحله به مرحله و مستند از سرگذشت آذربایجان از روز هجوم واحدهای نظامی ارتش سرخ بدان سامان در شهریور 1320 تا اندک زمانی بعد از خروج واحدهای مزبور از خاک ایران در بهار 1325 نیز می توان توصیف کرد، محور اصلی بحث به چگونگی فراز و فرود فرقه ی دموکرات آذربایجان اختصاص دارد
کتاب فراز و فرود فرقه دموکرات آذربایجان
نشر نی
جمیل حسنلی
