کتاب افسانه های مردم سفید پوست آمریکا

کتاب «افسانه های مردم سفید پوست آمریکا» که نخستین‌بار در سال ۱۹۰۱ منتشر شد، مجموعه‌ای خیال‌انگیز از دوازده داستان کوتاه است که ال.فرانک باوم، خالق «جادوگر شگفت‌انگیز از»، در اوج دوران خلاقیتش نوشته است. این کتاب اگرچه در نگاه نخست اثری کودکانه به نظر می‌رسد، اما ورای ماجراهای شگفت‌انگیز و طنزآلود خود، بازتابی از نگاه باوم به جامعه آمریکای اوایل قرن بیستم و تلاشی برای بازآفرینی قصه‌های پریان در زمینه‌ای مدرن و ملی را در دل خود دارد. او در این مجموعه به‌جای تکرار کلیشه‌های اروپایی و پایان‌های اخلاقی سخت‌گیرانه، فضایی بازیگوش و پوچ‌گرایانه می‌آفریند؛ جایی که جعبه‌ای پر از دزدان زنده، سگی شیشه‌ای سخنگو، و اسب آبی خندان، هم‌زمان که لبخند بر لب خواننده می‌آورند، کنایه‌ای ظریف به دنیای واقعی و ارزش‌های زمانه هستند. قصه‌های این مجموعه در ابتدا به‌صورت پاورقی در روزنامه‌های آمریکایی منتشر شد؛ همین هم باعث شد که هر داستان ساختاری جمع‌وجور، پرکشش و سرشار از شگفتی داشته باشد؛ روایاتی که از همان ابتدا خوانندگان کودک و بزرگسال را با خود به جهانی پر از جادو، طنز و پرسش می‌بردند. سبک نوشتار باوم، روشن، موجز و سرشار از تصاویر زنده است و با حاشیه‌های تصویری زیبایی که در چاپ نخستین همراه بود، تجربه‌ای چندلایه و لذت‌بخش می‌ساخت. در پس این ظاهر ساده، اما، نگاهی منتقدانه به اخلاق‌گرایی خشک و روایت‌های قالبی قصه‌های پریان کلاسیک دیده می‌شود؛ باوم به‌جای آموزش مستقیم، دعوت به شگفتی، تعجب و اندیشیدن می‌کرد. آنچه این مجموعه را خاص‌تر می‌کند، آمیختن خیال‌پردازی سنتی با زندگی مدرن آمریکایی است: شهرها، خانه‌های امروزی، اختراعات نو و فضاهایی که تا پیش از آن کمتر در افسانه‌ها جای داشتند. باوم، به‌عنوان یکی از نخستین قصه‌گویان که می‌خواست برای آمریکا هویت روایی مستقل خلق کند، در این کتاب به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه فانتزی و طنز می‌توانند در کنار هم دنیایی تازه بسازند؛ دنیایی که هم برای کودک جذاب است و هم برای بزرگسال تأمل‌برانگیز.
«افسانه های مردم سفید پوست آمریکا» نه‌فقط مقدمه‌ای برای شناخت ذهن خیال‌پرداز باوم پیش از خلق جهان از است، بلکه سندی است از زمانه‌ای که در آن ادبیات کودک، مرز میان سرگرمی و تفکر را جابه‌جا می‌کرد. هنوز هم پس از گذشت بیش از یک قرن، این قصه‌ها خواننده را به همان اندازه سرگرم و شگفت‌زده می‌کنند و نشان می‌دهند که جادو، در روایت خوب و نگاه تازه، همیشه تازه می‌ماند.