کتاب خدا فلسفه دانشگاه

کتاب «خدا، فلسفه، دانشگاه‌» اثر السیدر مک‌اینتایر به بررسی پیوند الهیات مسیحی کاتولیک با دانشگاه‌ها پرداخته است. مک‌اینتایر با سه باور اساسی آغاز می‌کند: نخست، روشن شدن نقش و اهمیت فلسفه در معرفت دینی برای فهم مباحث فرهنگی و سیاسی امروز؛ دوم، ضرورت نگرش تاریخی به فلسفه‌ی کاتولیک به‌عنوان گفتگویی مستمر میان متکلمان و فلاسفه؛ و سوم، تأکید بر بافت اجتماعی و نهادی (به‌ویژه دانشگاه) که فلسفه در آن متولد شد و پرورش یافت و می‌یابد. در همین راستا، نویسنده در فصل نخست سه پرسش مبحث اساسی را مطرح می‌‌کند. نخست آنکه چگونه می‌توان درباره‌ی وجود خدا به‌صورتی معنادار و عقلانی گفتگو کرد؟ دوم آنکه نسبت فلسفه با ایمان چیست؟ و سوم، دانشگاه امروز چه نقشی در تربیت فکری و اخلاقی نسل جوان دارد؟ او معتقد است که در دانشگاه‌های معاصر، رشته‌ها و دانش‌ها به‌گونه‌ای تخصصی و پراکنده شکل گرفته‌اند و همین امر مانع از گفتگوی یکپارچه فلسفه و ایمان شده است. در ادامه‌ی کتاب، نویسنده به نقش تأویل نوشتارهای افلاطون و مبلغان مسیحی اولیه در شکل‌دهی نخستین نظریه‌های خداشناسی، نشان می‌دهد. سپس بوئتیوس و تصنیف «تسلای فلسفه» او بررسی می‌شود که ارتباط عقل و ایمان را عمیق‌تر کرد. در ادامه انسلم و منطق استدلال برهان «از نیستی به هستی» را تحلیل می‌کند. علاوه بر این، در فصلی تأثیر متفکران اسلامی (غزالی، ابن‌سینا) و یهودی را بر مبانی کاتولیک تبیین و شرح می‌نماید. سپس، توماس آکویناس به‌عنوان قله‌ی وحدت عقل و ایمان معرفی می‌شود. نویسنده تشریح می‌کند که چگونه آکویناس با جذب آرای ارسطو و ارائه‌ی برهان‌های متنوع اثبات وجود خدا، سنتی را بنیان نهاد که تا قرن‌ها در دانشگاه‌ها تدریس شد. پس از این، نویسنده تلاش‌های دکارت، پاسکال و آرند آغاز را شرح می‌دهد. شک‌گرایی دکارتی پس از تردید در معرفت قطعی، مقدمات رشد علم تجربی مدرن را فراهم آورد اما هم‌زمان نسبت عقل و ایمان را آسیب‌پذیر کرد. او می‌گوید شک‌گرایی در سنت کاتولیک نتوانست دوام یابد؛ زیرا این سنت معرفتی، همواره معتقد به «عقل ضمن ایمان» باقی ماند. در ادامه‌ی کتاب، نویسنده، با بررسی آرای افرادی چون جان نیومن، به ارتباط مدرنیته و فلسفه‌ی کاتولیک پرداخته است.