کتاب فهم علم اجتماعی

کتاب «فهم علم اجتماعی» نوشته‌ی راجر تریگ سفری اندیشمندانه به ژرفای مبانی فلسفی علوم اجتماعی است؛ اثری که با زبانی روان و تأمل‌برانگیز، خواننده را به کاوش در پرسش‌هایی بنیادین درباره ماهیت علم، جامعه، و دانش بشری دعوت می‌کند. تریگ در این کتاب استدلال می‌کند که فهم جامعه بدون بازنگری در پیش‌فرض‌های فلسفی‌مان ممکن نیست و علوم اجتماعی، بیش از آنکه صرفا ابزاری تجربی باشند، ریشه در دغدغه‌های عمیق فلسفی دارند.
او به بررسی موضوعات مهمی می‌پردازد؛ از جمله اینکه آیا علوم اجتماعی می‌توانند به‌ معنای دقیق کلمه «علم» باشند، چه تمایزها و شباهت‌هایی با علوم طبیعی دارند‌ و چطور می‌توان میان فهم و تبیین علی در مطالعه‌ی پدیده‌های انسانی تعادل برقرار کرد. تریگ همچنین به رابطه‌ی پیچیده‌ی فرد و جامعه می‌پردازد: آیا جامعه صرفا مجموعه‌ای از افراد است یا موجودیتی مستقل با ساختارها و قوانینی خاص؟
کتاب به چالش‌های عینیت و ذهنیت در علوم اجتماعی توجه دارد؛ جایی که پژوهشگر خود بخشی از جهانی است که می‌کوشد آن را توصیف کند، و ارزش‌ها و باورهای او ناگزیر در تحقیق دخیل می‌شوند. تریگ در این زمینه نقش تفسیر (Verstehen) را در فهم کنش‌های انسانی و همچنین امکان دستیابی به فهمی غیرنسبی از جوامع و فرهنگ‌های دیگر بررسی می‌کند. او مفهوم عقلانیت را از منظرهای گوناگون کاویده و به این می‌پردازد که چگونه برداشت‌های متفاوت از عقلانیت بر نظریه‌ها و روش‌های علوم اجتماعی تأثیر گذاشته‌اند.
یکی از دغدغه‌های محوری کتاب، مواجهه‌ی علوم اجتماعی با نسبی‌گرایی فرهنگی و پساساختارگرایی است. تریگ هشدار می‌دهد که گرچه شناخت محدودیت‌ها و زمینه‌مندی دانش اجتماعی ضروری است، اما غرق‌شدن در نسبی‌گرایی می‌تواند امکان داوری و حقیقت‌جویی را از علوم اجتماعی بگیرد. او با جدیت از این ایده دفاع می‌کند که علوم اجتماعی باید همچنان در پی فهمی معتبر و قابل دفاع از جهان اجتماعی باشند، هرچند مسیر این فهم، پر از موانع و پیچیدگی‌هاست. در کنار این‌ها، کتاب به تأثیر فلسفه‌ی علم بر شکل‌گیری نظریه‌ها و روش‌شناسی علوم اجتماعی می‌پردازد‌ و در ویرایش‌های جدید، مباحثی درباره‌ی نظریه انتخاب عقلانی، نقدهای پسا‌مدرن و ارتباط فلسفه‌ی علوم اجتماعی با سیاست را نیز مطرح می‌کند.
«فهم علم اجتماعی» نه‌تنها کتابی آموزشی برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی است، بلکه دعوتی است به تأملی عمیق درباره جایگاه انسان در جهان، شیوه‌های شناخت او از خود و دیگران و چالش‌های معرفت‌شناختی در مطالعه‌ی جامعه. تریگ با نثری ساده اما غنی، پلی می‌زند میان فلسفه و علوم اجتماعی؛ پلی که عبور از آن، نگاه ما را به علم، جامعه و خودمان دگرگون می‌کند.