کتاب کاربرد داستان ها و قیاس ها در درمان رفتاری و شناختی

کتاب «کاربرد داستان‌ها و قیاس‌ها در درمان‌رفتاری و شناختی» نوشته‌ی پاول بلنکایرون، اثری جامع که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد و به سرعت جای خود را به عنوان یکی از منابع مرجع برای درمانگران، مشاوران و دانشجویان حوزه سلامت روان باز کرد. بلنکایرون که روان‌پزشک مشاور و مدرس ارشد روان‌پزشکی در بریتانیاست، در این کتاب بر نقش روایت، استعاره و قیاس در غنی‌تر کردن فرآیند درمان شناختی رفتاری (CBT) تأکید می‌کند؛ ابزاری که به باور او، می‌تواند مفاهیم انتزاعی و گاه دشوار CBT را به تجربه‌ای قابل لمس و قابل‌فهم برای مراجعان تبدیل کند. نویسنده با بهره‌گیری از سال‌ها تجربه‌ی بالینی، کتاب را به سه بخش پیوسته تقسیم می‌کند. در بخش نخست، ضمن معرفی اصول بنیادین CBT، اهمیت داستان‌سرایی در روان‌درمانی و چگونگی به‌کارگیری استعاره‌ها و قیاس‌ها برای توضیح مفاهیم کلیدی را بررسی می‌کند. بخش دوم به بحث درباره‌ی کاربرد عملی و محدودیت‌های این روش می‌پردازد؛ اینکه چگونه درمانگر می‌تواند روایت مناسب را متناسب با نیاز و شرایط هر مراجع انتخاب کند، و در عین حال از خطر استفاده‌ی نابجا یا سوءتفاهم احتمالی جلوگیری کند. بخش پایانی کتاب، گسترده‌ترین قسمت آن است: مجموعه‌ای از داستان‌ها و قیاس‌های طراحی‌شده برای اختلالات و مسائل روان‌شناختی متنوع؛ از افسردگی و اختلالات اضطرابی تا OCD، PTSD، مشکلات خوردن و مسائل شخصیتی. در همین بخش است که بلنکایرون نمونه‌های زنده و ملموسی ارائه می‌دهد که درمانگران می‌توانند مستقیما در جلسات خود به‌کار ببرند. آنچه این کتاب را از آثار مشابه متمایز می‌کند، پیوند میان روایت و شواهد علمی است. بلنکایرون تنها به جمع‌آوری داستان‌ها بسنده نمی‌کند، بلکه نشان می‌دهد که چگونه این داستان‌ها و قیاس‌ها به درک عمیق‌تر، همدلی بیشتر و در نهایت بهبود نتایج درمان کمک می‌کنند. به گفته‌ی او، روایت به درمانگر این امکان را می‌دهد که مفاهیم انتزاعی مانند افکار ناکارآمد یا باورهای منفی را در قالب مثال‌هایی زنده و به‌یادماندنی بیان کند؛ فرآیندی که باعث افزایش انگیزه و درگیری فعال مراجع در روند درمان می‌شود. برای نمونه، استفاده از استعاره‌ی «پای شکسته» در تبیین افسردگی به مراجع کمک می‌کند تا مشکل خود را نه به عنوان ضعف شخصیتی، بلکه به عنوان مسئله‌ای قابل‌درمان و موقت درک کند. سبک نگارش بلنکایرون روان، آموزشی و در عین حال بالینی است. او به زبان ساده می‌نویسد، اما هیچ‌گاه از دقت علمی غافل نمی‌شود. مثال‌های متعدد، داستان‌های کوتاه، و توضیحاتی که از دل جلسات واقعی بیرون آمده‌اند، به درمانگران - چه تازه‌کار و چه باتجربه - کمک می‌کند تا ابزارهای کتاب را در عمل به کار گیرند. افزون بر این، توجه به ملاحظات اخلاقی و تأکید بر آزمایش و شخصی‌سازی قیاس‌ها، کتاب را از یک مجموعه‌ی صرفا کاربردی فراتر می‌برد و آن را به راهنمایی هوشمندانه و سنجیده بدل می‌سازد. بازخوردها نیز گویای ارزش این کتاب است: مجله «روانشناس» به ساختار دقیق و روشمند آن اشاره می‌کند، کالج سلطنتی روان‌پزشکان آن را به دلیل پیوند تئوری و عمل می‌ستاید، و نشریه CBT Today خواندن آن را برای درمانگران از هر سطح تجربه‌ای سودمند می‌داند. همین استقبال باعث شده است که کتاب به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شود و در دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های بالینی مورد استفاده قرار گیرد.
در نهایت، کتاب «کاربرد داستان‌ها و قیاس‌ها در درمان‌رفتاری و شناختی» یادآور این حقیقت است که در پس فرمول‌های درمانی و فنون شناختی، ارتباط انسانی و زبان مشترک اهمیت بنیادین دارد. روایت و استعاره، به گفته‌ی بلنکایرون، پلی می‌سازند میان دنیای درونی مراجع و ابزارهای درمان؛ پلی که هم درک و هم انگیزه‌ی تغییر را تقویت می‌کند. همین نگاه تلفیقی به علم و هنر، این اثر را به منبعی ارزشمند و ماندگار در کتابخانه‌ی هر درمانگر تبدیل کرده است.