کتاب در اعماق آب

رمان «در اعماق آب» نوشته پیتر کوریس، نویسنده‌ی نامدار ادبیات جنایی استرالیا، در سال ۲۰۰۹ منتشر شد و سی‌و‌چهارمین عنوان از مجموعه‌ی بلند داستان‌های کلیف هاردی را تشکیل می‌دهد. پیتر کوریس، با سابقه‌ای در روزنامه‌نگاری و تدریس دانشگاهی، از دهه ۱۹۸۰ با خلق شخصیت کلیف هاردی به عنوان کارآگاه خصوصی، پایه‌گذار گونه‌ای از نوآر بومی در ادبیات معاصر استرالیا شد و تا پایان عمرش در ۲۰۱۸، با نوشتن نزدیک به چهل جلد در این مجموعه، تصویری پایدار و در حال تحول از جامعه‌ی استرالیا به مخاطبان عرضه کرد. آب‌های عمیق یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این مجموعه به‌شمار می‌آید که در سال انتشار، جایزه ند کلی برای بهترین رمان جنایی را از آن خود کرد و به‌طور گسترده مورد تحسین منتقدان و خوانندگان قرار گرفت.
داستان در شهری زنده اما سایه‌افکن، یعنی سیدنی، جریان دارد؛ شهری که در این روایت، بستر توطئه‌ها و فسادهای شرکتی می‌شود. کلیف هاردی، این‌بار پس از جراحی قلب در ایالات متحده و درحالی‌که ظاهرا در آستانه‌ی بازنشستگی است، به درخواست پرستاری به نام مارگارت، مأموریت می‌یابد تا پدر گمشده‌ی او، زمین‌شناس برجسته‌ای را پیدا کند. اما این جستجوی به ظاهر شخصی، به لایه‌هایی از فساد دولتی، دسیسه‌های اقتصادی و بحران‌های زیست‌محیطی پیوند می‌خورد. پرونده مربوط است به طرح توسعه‌ی یک آبخوان بزرگ در حومه سیدنی، که در آن منافع میلیاردی شرکت‌های بزرگ درگیر است. کلیف همراه دخترش مگان و همکار پیشینش هنک بچلر، درگیر مبارزه‌ای فرساینده می‌شود که در آن صداقت شخصی در برابر بی‌اخلاقی سیستماتیک محک زده می‌شود. رمان در قالبی نوآر و با لحنی تلخ، واقع‌گرایانه و آغشته به خستگی‌های جسمی و اخلاقی نوشته شده است. نثر کوریس موجز، قاطع و درعین‌حال درگیر نوعی وقار درونی است؛ ویژگی‌ای که از ترکیب پیشینه‌ی او در روزنامه‌نگاری و تاریخ‌نگاری با تسلطش بر سازوکارهای تعلیق و روایت ماجراجویانه حاصل شده. او با مهارت خاصی فضاهای شهری را به تصویر می‌کشد؛ چه خیابان‌های آفتاب‌زده‌ی ساحل، چه دفاتر خاکستری شرکت‌های چندملیتی، و چه خانه‌های قدیمی نیمه‌متروکه‌ای که در آن خاطرات دفن‌شده و اسرار مردگان زنده می‌شوند. درون‌مایه‌های محوری کتاب، هم‌چون بسیاری دیگر از آثار کوریس، حول پیری و فرسودگی، بحران هویت حرفه‌ای، تنهایی کارآگاه، تهدیدات محیط‌زیستی و فساد ساختاری در نظام سیاسی می‌چرخند. در شخصیت‌پردازی نیز با رویکردی رئالیستی مواجه‌ایم؛ کلیف هاردی، قهرمانی شکست‌خورده اما وفادار است که حالا آسیب‌پذیرتر از همیشه، اما هنوز مصر در پیگیری حقیقت ظاهر می‌شود. مارگارت نمایانگر نسل جوان‌تری است که همچنان به صداقت و عاطفه باور دارد، و مگان و هنک به‌عنوان صداهایی از آینده و تغییر در ساختار کهنه‌ی کارآگاهی ایفای نقش می‌کنند. شخصیت‌های منفی غالبا نه تجسم شر فردی، که نماینده‌ی ساختارهای فاسد قدرت هستند؛ نکته‌ای که فضای اثر را به سمت نقد اجتماعی سوق می‌دهد. ترکیب فضای تیره‌وتار با جزئیات مستند و تحلیل روانی شخصیت‌ها، آب‌های عمیق را به فراتر از یک تریلر صرف بدل کرده است؛ روایتی در مورد پرسش از ارزش صداقت در جهانی که دیگر چندان برای آن پاداشی قائل نیست. خوانندگان در نقدهایشان، از ریتم متین اما پیوسته، پرداخت اصیل شخصیت‌ها و بازنمایی اقلیم و بافت اجتماعی سیدنی تمجید کرده‌اند. کوریس در این رمان، مانند همیشه، داستانی را روایت می‌کند که از دل جامعه برآمده، بی‌ادعا اما نافذ، پرتنش اما انسانی است؛ روایتی از شهری مدرن که در آن جرم و اخلاق، زندگی و سایه‌هایش به هم تنیده‌اند.
«در اعماق آب» گرچه بخشی از مجموعه‌ای گسترده است، اما با ظرافت دراماتیک و ساختار روایی مستقل خود، به‌تنهایی نیز اثری خواندنی و تأثیرگذار به‌شمار می‌آید. رمانی که نه تنها خواننده را با تعلیق و کشف راز سرگرم می‌سازد، بلکه در لایه‌های زیرین خود، پرسش‌هایی بنیادین درباره فرد، اجتماع و مرزهای حقیقت در جهان معاصر مطرح می‌کند.