کتاب جامعه شناسان بزرگ عصر تکوین

کتاب «جامعه‌شناسان بزرگ عصر تکوین» نوشته‌ی جان اسکات، به معرفی زندگی، آثار و ایده‌های پنجاه تن از مهم‌ترین جامعه‌شناسان و نظریه‌پردازان شکل‌دهنده‌ی این رشته می‌پردازد. تمرکز این جلد بر متفکرانی است که عمدتا در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، یعنی عصر تکوین جامعه‌شناسی، فعالیت داشته‌اند و بنیان‌های نظری و روش‌شناختی جامعه‌شناسی را بنا نهاده‌اند. ساختار کتاب به‌صورت الفبایی تنظیم شده و هر مدخل شامل بخش‌هایی مشخص و یکسان است: معرفی کوتاه زندگی و زمینه‌ی کاری، مرور آثار کلیدی، شرح ایده‌ها و مفاهیم اصلی و در پایان ارزیابی انتقادی از جایگاه و تأثیر آن متفکر. در واقع، بخش ارزیابی انتقادی در هر مدخل، فرصتی برای سنجش نقاط قوت و ضعف دیدگاه‌های هر متفکر فراهم می‌کند. نویسنده در این بخش‌ها، هم به نقدهای معاصر نسبت به نظریات اشاره می‌کند و هم جایگاه آن‌ها را در مباحث امروز جامعه‌شناسی می‌سنجد که باعث شده است کتاب از حالت صرف فرهنگ‌نامه‌ای خارج شود. در میان متفکران معرفی‌شده در این کتاب، نام‌هایی چون کارل مارکس، ماکس وبر، امیل دورکیم، گئورگ زیمل، هربرت اسپنسر، جین آدامز، تئودور آدورنو، گئورگ لوکاچ و پیتریم سوروکین به چشم می‌خورد. یکی دیگر از نقاط قوت کتاب، توجه به پیوند میان زندگی شخصی و زمینه‌ی اجتماعی متفکران با ایده‌هایشان است. برای مثال، در مدخل مربوط به ماکس وبر، اسکات به تأثیر شرایط سیاسی و فرهنگی آلمان در اواخر قرن نوزدهم بر نظریه‌ی «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» می‌پردازد. یا در مورد جین آدامز، ارتباط فعالیت‌های اجتماعی و اصلاح‌طلبانه‌ی او با نظریه‌هایش درباره‌ی جامعه‌ی شهری و رفاه اجتماعی بررسی می‌شود. همچنین نویسنده تلاش کرده است تا علاوه بر چهره‌های شناخته‌شده، برخی متفکران کمتر مورد توجه قرار گرفته اما تأثیرگذار را نیز معرفی کند تا خواننده دیدی جامع و چندبعدی پیدا کند. از نظر سبک نگارش، کتاب زبانی روشن دارد و برای خوانندگان با سطوح مختلف آشنایی با جامعه‌شناسی قابل فهم است. از طرف دیگر، تراکم اطلاعات و ارجاعات به آثار و مفاهیم تخصصی، آن را به منبعی ارزشمند برای دانشجویان کارشناسی و تحصیلات تکمیلی بدل کرده است که می‌خواهند درباره‌ی مفاهیم یا جامعه‌شناسان مختلف تحقیق و پژوهش کنند.