کتاب اکولوژی مقدس

کتاب «اکولوژی مقدس» نوشته‌ی فیکرت برکس به بررسی رابطه‌ی جوامع بومی با محیط طبیعی‌شان می‌پردازد. تمرکز اصلی کتاب روی چیزی است که برکس آن را «دانش بومی زیست‌محیطی» (TEK) می‌نامد، یعنی نوعی شناخت از محیط که بر پایه‌ی تجربه‌ی مستقیم، مشاهده‌ی طولانی‌مدت، و انتقال شفاهی بین نسل‌ها شکل گرفته است. این دانش فقط به اطلاعات مربوط به طبیعت محدود نمی‌شود، بلکه شامل باورهای فرهنگی، ارزش‌های اخلاقی و شیوه‌های سازمان اجتماعی نیز هست که همگی به نوعی تنظیم تعامل انسان با طبیعت کمک می‌کنند.
نویسنده با استفاده از مطالعات میدانی از مناطق مختلف مانند شمال کانادا، آسیای مرکزی و آمریکای لاتین نشان می‌دهد که چگونه گروه‌های بومی توانسته‌اند منابع خود را به‌شیوه‌ای پایدار مدیریت کنند. او تفاوت‌هایی را بین رویکرد علمی مدرن و رویکرد بومی توضیح می‌دهد، اما در عین حال تلاش دارد این دو را به‌عنوان دو نوع دانش قابل گفت‌وگو و تکمیل‌کننده معرفی کند. برکس معتقد است که تلفیق این دو رویکرد می‌تواند به مدیریت موثرتر منابع و حفاظت از محیط‌زیست در سطح محلی و جهانی کمک کند.
در بخش‌هایی از کتاب به مفاهیمی مانند مدیریت انطباق‌پذیر پرداخته می‌شود، که بر تعامل میان جوامع محلی و نهادهای دولتی برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی منابع طبیعی تأکید دارد. نویسنده با ارائه‌ی نمونه‌های موردی، نشان می‌دهد که مشارکت فعال جوامع محلی در مدیریت منابع، نه‌تنها امکان‌پذیر است بلکه نتایج قابل‌توجهی هم به دنبال دارد. او به چالش‌هایی مانند مالکیت فکری، تجاری‌سازی دانش بومی و خطر نادیده گرفتن بافت فرهنگی دانش سنتی نیز اشاره می‌کند. اثر حاضر در پایان به این نتیجه می‌رسد که نگاه بومی به طبیعت اغلب بر اساس پیوندی عمیق و چندلایه با محیط شکل گرفته است؛ جایی که طبیعت صرفا یک منبع برای بهره‌برداری نیست، بلکه بخشی از حیات معنوی و اجتماعی انسان است. برکس این نگاه را با نگاه غالب در جوامع مدرن مقایسه می‌کند و پیشنهاد می‌دهد که برای بازاندیشی در شیوه‌های تعامل با طبیعت، توجه به این نوع نگاه ضروری است. کتاب بیشتر به‌عنوان منبع تحلیلی در زمینه‌های انسان‌شناسی، محیط‌زیست و سیاست‌گذاری منابع طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.