کتاب آخرین زنبور عسل

کتاب «آخرین زنبور عسل» نوشته‌ی برن مک‌دیبل رمانی که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد. این کتاب در نگاه نخست روایتی کودکانه به نظر می‌رسد، اما در دل خود، داستانی عمیق درباره‌ی فروپاشی محیط‌زیست، عدالت اجتماعی و شجاعت جوانان را جای داده است. «آخرین زنبور عسل» در ژانر رمان‌های پادآرمان‌شهری برای نوجوانان طبقه‌بندی می‌شود؛ اثری با نثری پرجنب‌وجوش و زبانی صمیمی که جهان‌سازی خیال‌انگیز را با روایتی ساده و صادقانه درهم می‌آمیزد. صدای پئونی - راوی داستان - سرشار از ترکیبی از سرکشی نوجوانانه و حساسیت عاطفی است و همین صدای صمیمی، خواننده را در دل جهانی غریب و در عین حال ملموس غرق می‌کند. لحن داستان در عین آن‌که پرتنش و پرحادثه است، لحظات لطیف و اندیشمندانه‌ای هم دارد که تامل درباره‌ی امید، خانواده و سرنوشت را ممکن می‌سازد.
داستان در آینده‌ای نزدیک و در جهانی می‌گذرد که زنبورهای واقعی منقرض شده‌اند. در غیاب آن‌ها، کودکان به عنوان «زنبورهای عسل» تربیت می‌شوند؛ گرده‌افشان‌های انسانی که با دست از درختان میوه بالا می‌روند تا فرآیند طبیعی را شبیه‌سازی کنند. پئونی، دختری ده ساله، همراه با خواهر بزرگ‌ترش ماگنولیا و پدربزرگشان در یک مزرعه‌ی کوچک زندگی می‌کند. او آرزو دارد روزی زنبور عسل شود؛ آرزویی که هم نشانه‌ی بقاست و هم راهی برای به‌دست آوردن هویت و ارزش در جامعه‌ای که به‌شدت نابرابر است. ورود ناگهانی مادرش و انتقال او به شهر، همه‌چیز را دگرگون می‌کند: پئونی خود را در خدمت خانواده‌ای ثروتمند و در میانه‌ی تنش‌های طبقاتی می‌یابد. اما با دوستی جدیدی که با دختری به نام از شکل می‌دهد، پئونی جرات پیدا می‌کند برای آزادی و بازگشت به خانه بجنگد. آنچه این کتاب را ویژه می‌کند، نه‌فقط موضوع زیست‌محیطی تازه‌اش - دنیای بدون زنبورها - بلکه جسارت در پرداختن به مسائلی چون فقر، کار کودکان، شکاف طبقاتی و ازهم‌پاشیدگی خانواده است؛ بی‌آن‌که این تلخی‌ها را پنهان یا ساده‌سازی کند. روایت پئونی با زبانی پر از اصطلاحات محلی و حسی، به داستان عمقی واقعی می‌بخشد و پیوند عاطفی با خانواده، به‌ویژه خواهر و پدربزرگش، نیروی پیش‌برنده‌ی اوست. در کنار این‌ها، دوستی با از و نگاه به همبستگی میان طبقات اجتماعی متفاوت، لایه‌ای دیگر از امید و امکان تغییر می‌افزاید. «آخرین زنبور عسل» داستانی است برای کودکان و نوجوانان - به‌ویژه ۸ تا ۱۲ ساله‌ها - اما مضامینش با خوانندگان بزرگ‌سال نیز سخن می‌گوید: از بحران اقلیمی و عدالت اجتماعی گرفته تا تاب‌آوری و اهمیت تعلق خاطر. همین جهان‌سازی قوی و صدای منحصر‌به‌فرد راوی باعث شده این کتاب به‌عنوان یک اثر معاصر مهم در کلاس‌های درس و کتابخانه‌ها جایگاهی ویژه بیابد.
در پایان، این کتاب دعوتی است برای همراهی با پئونی در سفری پرخطر اما پرامید؛ برای کشف اینکه کوچک بودن به معنای بی‌تاثیر بودن نیست و شجاعت و مهربانی می‌تواند جهانی را - هرچند به‌اندازه‌ی یک مزرعه کوچک - نجات دهد. اگر به داستان‌هایی علاقه‌مندید که هم زمان اشک و لبخند برمی‌انگیزند و هم تلنگری جدی درباره‌ی امروز و فردا می‌زنند، «آخرین زنبور عسل» کتابی است که نباید از دست بدهید.