کتاب عروسی مجبوری/حکایت طبیب اجباری

کتاب «ازدواج اجباری» اثر مولیر، نمایشنامه‌ای تک‌پرده‌ای است که برای اولین بار در سال ۱۶۶۴ به روی صحنه رفت و نمونه‌ای برجسته از توانایی مولیر در استفاده از طنز برای نقد هنجارهای اجتماعی به ویژه در حوزه ازدواج به شمار می‌آید. این اثر با بهره‌گیری از شخصیت‌ها و موقعیت‌های اغراق‌آمیز، به بررسی تضاد میان اقتدار اجتماعی و خودمختاری فردی، نقش‌های جنسیتی و پوچی قراردادهای اجتماعی می‌پردازد و خوانندگان و تماشاگران را به تأمل در مورد ساختارهای اجتماعی موجود و پیامدهای آن‌ها دعوت می‌کند.
نمایشنامه حول محور اسگانارل، مرد ثروتمندی که مجبور به ازدواج با زنی می‌شود که دوست ندارد، شکل می‌گیرد. اکراه او در برابر این ازدواج آشکار است، اما فشارهای خانوادگی و انتظارات اجتماعی او را درگیر می‌کند. تلاش‌های کمدی اسگانارل برای اجتناب از ازدواج، مجموعه‌ای از سوءتفاهم‌ها و موقعیت‌های طنزآمیز ایجاد می‌کند و در نهایت با پیچش داستانی، حماقت و پوچی مجبور کردن افراد به ایفای نقش‌های از پیش تعیین‌شده اجتماعی را برجسته می‌سازد. در مرکز مضامین این نمایشنامه، تنش بین خودمختاری فردی و اقتدار اجتماعی قرار دارد. اسگانارل نماینده کشمکش میان خواسته‌های شخصی و فشارهای بیرونی است و مولیر از طریق طنز، هنجارهایی را که آزادی انتخاب را محدود می‌کنند به چالش می‌کشد. علاوه بر این، نقش‌ها و انتظارات جنسیتی نیز محور مهمی در اثر هستند؛ ازدواج اجباری اسگانارل به محدودیت اختیار زنان و مردان در انتخاب شریک زندگی اشاره دارد و مولیر با طنز، نابرابری‌های جنسیتی و فشارهای اجتماعی را آشکار می‌کند. طنز قراردادهای اجتماعی، به ویژه قراردادهای ازدواج، بخش دیگری از اثر است که پوچی اجبار افراد به ایفای نقش‌های اجتماعی از پیش تعیین‌شده را به نمایش می‌گذارد. شخصیت‌های نمایشنامه به دقت طراحی شده‌اند: اسگانارل مردی ثروتمند و گرفتار میان خواسته‌های شخصی و انتظارات اجتماعی است که تلاش‌هایش برای اجتناب از ازدواج طنزی پویا خلق می‌کند. عروس، نماد فشار اجتماعی و انتظارات سنتی، نقش کاتالیزور را در وقایع ایفا می‌کند. شخصیت‌های فرعی نیز هر کدام نماینده جنبه‌ای از هنجارها و قراردادهای اجتماعی هستند و با موقعیت‌های کمدی، نقد اجتماعی مولیر را تقویت می‌کنند. سبک و ساختار نمایشنامه تک‌پرده‌ای، امکان ارائه داستانی مختصر و توسعه سریع موقعیت‌های طنزآمیز را فراهم می‌کند. دیالوگ‌های تیزبینانه و شوخ‌طبعانه، تبادلات سریع شخصیت‌ها و ایجاز ساختاری، تأثیر طنزآمیز نمایشنامه را افزایش داده و نقد اجتماعی آن را در مدت زمان کوتاهی منتقل می‌کنند.
زمینه فرهنگی و تاریخی اثر نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. نوشته شدن این نمایشنامه در دوران سلطنت لویی چهاردهم، بازتاب‌دهنده سلسله مراتب اجتماعی سختگیرانه و انتظارات محدودکننده آن زمان است. ازدواج اغلب یک قرارداد اجتماعی بود و انتخاب فردی جایگاه اندکی داشت. مولیر با طنز، اعتبار و انصاف چنین قراردادهایی را به چالش می‌کشد و مخاطبان را وادار به تفکر در مورد پیامدهای اجتماعی و اخلاقی آن می‌کند.
«ازدواج اجباری» با کاوش در مضامین اقتدار، نقش‌های جنسیتی و قراردادهای اجتماعی، اهمیت مداوم خود را حفظ کرده است. رویکرد کمدی و طنزآمیز آن، مفاهیم جدی را قابل فهم می‌کند و مخاطبان را تشویق به تأمل و نقد هنجارهای اجتماعی می‌نماید. این اثر ترکیبی استادانه از کمدی و تحلیل اجتماعی است که همچنان با مخاطبان معاصر طنین‌انداز است و جایگاه خود را به عنوان یکی از آثار جاودانه مولیر حفظ کرده است.