کتاب قواعد جدید روش جامعه شناسی

آنتونی گیدنز در کتاب "قواعد جدید روش جامعه‌شناسی"، به‌گونه‌ای انتقادی به بازنگری در مبانی روش‌شناسی پژوهش‌های جامعه‌شناختی می‌پردازد. او در این اثر، پارادایم‌های مسلط زمانه خود-به‌ویژه پوزیتیویسم و جامعه‌شناسی تفسیری-را به چالش می‌کشد و مفاهیمی را مطرح می‌سازد که تأثیر بسزایی بر نظریه اجتماعی معاصر گذاشته‌اند.
گیدنز کتاب را با نقدی دو سویه آغاز می‌کند: از یک‌سو، پوزیتیویسمی را که امیل دورکیم نماینده آن است، به دلیل تلقی جامعه به‌مثابه واقعیتی عینی و مستقل از کنش‌های فردی، ناکافی می‌داند؛ و از سوی دیگر، جامعه‌شناسی تفسیری مرتبط با ماکس وبر را نیز مورد انتقاد قرار می‌دهد، چراکه به باور گیدنز، این رویکرد با تمرکز افراطی بر معناهای ذهنی، از توجه به بسترهای ساختاری‌ای که کنش انسانی را شکل می‌دهند و خود نیز توسط آن متأثر می‌شوند، غفلت می‌ورزد. برای پر کردن این خلأ، گیدنز نظریه «ساختاربندی» را مطرح می‌کند. او در این نظریه، بر دوگانگی ساختار تأکید می‌ورزد: ساختارهای اجتماعی هم ابزار و هم محصول کنش‌هایی‌اند که کنشگران آن‌ها را به‌شکل بازگشتی سازمان می‌دهند. از این منظر، ساختار نه صرفا عامل محدودکننده، بلکه درعین‌حال برساخته‌ای از کنش‌های انسانی است که مدام بازتولید می‌شود. یکی از مفاهیم بنیادین در چارچوب نظری گیدنز «هرمنوتیک مضاعف» است؛ فرایندی تفسیری و دوسویه که در آن، دانشمندان علوم اجتماعی و موضوعات مورد مطالعه‌شان، هر دو در تولید معنا نقش دارند. برخلاف علوم طبیعی که در آن‌ها مرزی روشن میان مشاهده‌گر و مشاهده‌شونده وجود دارد، در علوم اجتماعی مفاهیم علمی می‌توانند به آگاهی عمومی راه یافته و رفتار افراد جامعه را تغییر دهند؛ تغییری که به‌نوبه خود موضوع پژوهش را دگرگون می‌سازد. گیدنز همچنین بر اهمیت «بازتابندگی» در زندگی اجتماعی تأکید دارد-توانایی افراد برای نظارت و بازتنظیم کنش‌های خود براساس تجربه‌های جاری و زمینه‌های اجتماعی‌شان. این ویژگی، نقشی اساسی در فرآیند تولید و بازتولید ساختارهای اجتماعی ایفا می‌کند.
"قواعد جدید روش جامعه شناسی" با عبور از تقابل‌های سنتی نظریه اجتماعی، افقی نو پیش روی جامعه‌شناسی می‌گشاید: افقی که در آن، عاملیت و ساختار در رابطه‌ای پوینده، متقابل و بازگشتی با یکدیگر درگیرند. اندیشه‌های گیدنز در این کتاب، تأثیری ژرف بر جریان‌های بعدی در نظریه جامعه‌شناختی گذاشته و چارچوبی نیرومند برای فهم پویایی‌های پیچیده زندگی اجتماعی فراهم آورده‌اند.