کتاب چکش و خنده

کتاب «چکش و خنده» نوشته‌ی میخائیل میلنیچینکو یکی از جامع‌ترین و مهم‌ترین مجموعه‌های جوک‌های سیاسی مربوط به دوران اتحاد جماهیر شوروی است. این کتاب تنها یک مجموعه‌ی طنز نیست، بلکه یک تحلیل عمیق جامعه‌شناختی از زندگی مردم شوروی از زبان شوخی‌ها و جوک‌ها است. این اثر شامل بیش از 4000 جوک سیاسی واقعی است که در سال‌های 1917 تا 1991 در زندگی روزمره مردم شوروی رواج داشت و توسط نویسنده جمع‌آوری و تحلیل شده است.
موضوع اصلی کتاب بر این است که چگونه مردم شوروی در شرایطی که سانسور و محدودیت‌های بسیاری وجود داشت، توانستند از طریق طنز و شوخی‌های سیاسی به بیان انتقادات خود پرداخته و در عین حال مقاومت کنند. جوک‌های سیاسی در آن دوران به یک ابزار بی‌صدا و اما موثر برای مقابله با قدرت حاکم تبدیل شده بود. این کتاب شامل جوک‌هایی در مورد رهبران شوروی چون لنین، استالین، خروشچف، برژنف و گورباچف است که هر یک به نوعی نمایانگر ویژگی‌های سیاسی و اجتماعی آن دوران هستند.
در این کتاب میخائیل میلنیچینکو به تحلیل عمیق‌تر جوک‌ها پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه مردم با این شوخی‌ها قدرت را نقد می‌کردند و حتی در شرایط سخت هم با خنده از فشارها کاسته و به نوعی سرکوب را تحمل می‌کردند. یکی از نکات جالب کتاب این است که ملنیچنکو جوک‌ها را نه تنها یک ابزار سرگرمی، بلکه یک وسیله‌ی مقاومت سیاسی کوچک می‌داند. او در کتاب اشاره می‌کند که هر شوخی سیاسی یک عمل مقاومت در برابر دیکتاتوری است.