کتاب دو گفت و گو

کتاب «فلسفه و نظریه‌ی کمونیسم (دو گفت‌وگو)» نوشته‌ی آلن بدیو، از کمونیسم جدیدی حکایت دارد، یعنی ایده‌ای که نه صرفا بازگشت به نظام‌های سابق کمونیستی، بلکه بازتعریفی از کمونیسم به عنوان یک امکان فلسفی و سیاسی در شرایط معاصر است. بدیو، از این منظر شروع می‌کند که مناسبات کنونی سرمایه‌داری، دموکراسی لیبرال و نظام بین‌المللی پس از جنگ‌جهانی دوم، دیگر قابلیت رهایی‌بخشی سیستماتیک ندارند. در واقع، وی سرمایه‌داری را نه فقط به عنوان نظام اقتصادی، بلکه به عنوان نظام «فرم‌های تکرارشونده» می‌بیند که هر گونه تغییر رادیکال را محو کرده و آن را به فراموشی می‌سپارد. در مقابل، او می‌گوید که باید به جای تکرار نظام‌های سابق کمونیستی یا اصلاح جزئی نظام لیبرال، «ایده‌ی کمونیسم» را به عنوان یک امکان باز تعریف کنیم. به باور وی، کمونیسم بیش از یک طرح اقتصادی یا سیستم حکومتی است، بلکه کمونیسم یک ایده‌ی عام است که به امکان «برابری جهانی» و «زیست مشترک بدون تقسیمات طبقاتی، جنسیتی، قومی یا سرمایه‌محور» اشاره دارد. این ایده تابع وضعیت تاریخی فعلی است ولی در عین حال فراتر از آن است؛ یعنی کمونیسم بیانگر امکان «رویداد حقیقت» است، جایی که ساختارهای رایج شکسته شده و امکان دیگری به ظهور می‌رسد. به عقیده‌ی وی، برای تحقق یک کمونیسم واقعی نیازمند چیزی بیش از اصلاحات تدریجی هستیم: نیازمند «رویداد» هستیم؛ یعنی نقطه‌ای که نظام موجود را می‌شکند و امکان مداخله‌ی واقعی در واقعیت فراهم می‌آورد. سپس، از این رویداد، «حقیقت» شکل می‌گیرد، چیزی که پابرجا می‌ماند و مسیر بشریت را تغییر می‌دهد. او قبول دارد که تجربه‌ی قرن بیستم کمونیسم (استالینیسم، شوروی، بلوک شرق) شکست‌هایی داشته‌اند، ولی تأکید می‌کند که این شکست‌ها به معنای پایان ایده‌ی کمونیسم نیستند بلکه فراخوانی‌اند برای بازاندیشی و بازآفرینی به این ایده.به بیان وی، اگر بخواهیم کمونیسم را دوباره به جایگزینی جدی برای سرمایه‌داری تبدیل کنیم، باید آن را به عنوان ایدۀ بنیادی امکان دیگرگون‌سازی روابط انسان‌ها با هم و انسان‌ها با جهان بفهمیم. نه صرفا وعده‌ی آینده بل‌که کار بر روی سوژه‌ها، تغییرات ساختاری و پذیرش ریسک رویداد.