کتاب ممیز

نوشتن از مرتضی ممیز و کارکردن برای او، کار آسانی نیست؛ از مردی که سهل و ممتنع کار می‌کرد و می‌نوشت و می‌گفت با زبان‌های هنرهای تجسمی و .... از کودکی که در چهارمین روز از آخرین ماه تابستان 1315 در یکی از کوچه‌های میدان مولوی تهران چشم به جهان گشود به دنیای رنگ و نقش، و هرگز آن دو چشم جستجوگر را نبست؛ او چشم‌هایش را به شاگردانش داد و رفت. چشم‌هایی که از استاد علی‌محمد حیدریان به امانت گرفته بود و او هم از کمال‌الملک و .... . مرتضی ممیز، مردی بود چون دیگران، مثل همه، اما هوشمند. هوشمندانه در شاخه‌های هنرهای تجسمی جستجو و کار کرد، هوشمندانه معلمی کرد، برای حرفه‌اش کوشید و ساخت و بنیان نهاد هر آنچه را لازم بود. برای نگاهداری و نگاهبانی از آنچه ساخته بود، تلاش‌ها کرد و از نامهربانی‌ها و نامردمی‌ها نهراسید. او آموزگاری بود که هنوز هم آموزه‌هایش در سینه‌ها می‌تپد، نه فقط درس هنرش، که درس چگونه زیستنم با این جهان و مردمان. این کتاب از مجموعۀ «دفترهای تهران» که برای نکوداشت بزرگان ادب و هنر منتشر می‌شود، در شش فصل اختصاص به یادنامه‌ای برای استاد مرتضی ممیز دارد. در این مجموعه ترجیح داده شده به جنبه‌های ناپیدای ممیز پرداخته شود. ممیز را همه به عنوان طراح گرافیک می‌شناسند؛ اما ممیز نویسنده، ممیز همسر، ممیز دوست، ممیز طراح تیتراژ و .... را شاید کمتر کسی می‌شناسد که در نوشتارهای این کتاب بدان‌ها پرداخته شده است.
در فصل اول کتاب، افزون بر اشاره سال‌شمار زندگی مرتضی ممیز، در ادامه به ده سال ابتدایی فعالیت‌های زندگی او اشاره شده است. در ادامۀ این فصل سه نوشتار از نوشتارهای او آورده شده است.
فصل دوم با عنوان «ممیز به روایت دیگران» دربرگیرندۀ 55 نوشتار از دوستان، شاگردان و همکاران و آشنایان ممیز است که هر کدام به زوایایی از زندگی و هنر ممیز اشاره‌ای کرده‌اند. در نوشتار صداقت جباری از شاگردان ممیز دربارۀ آثار او آمده است: «خستگی‌ناپذیری در کار، نکته‌سنجی، صراحت بیان، حضور موثر در نمایشگاه‌ها و نشریات معتبر داخلی و بین‌المللی برای معرفی کاربرد نوشته در نشانه‌های ایرانی، سهل و ممتنع بودن آثار، تنوع و تکثر استفاده از خطوط مختلف به فراخور موضوع لوگوتایپ، طراحی نخستین نشانه‌های تلفیقی توأمان تصویر و خط در نشانه‌های ایرانی از ویژگی‌های ایشان و آثارشان محسوب می‌شود. سهم و تأثیر استاد ممیز در تاریخ طراحی لوگوتایپ در گرافیک ایران غیرقابل انکار است و بدون حضور ایشان، قطعا این کیفیت در طراحی نشانه و به‌ویژه نشانۀ نوشتۀ معاصر ایجاد نمی‌شد». (ص 132)
در فصل سوم چند گفتگویی که با ممیز انجام شده، در اینجا آورده شده است. در فصل چهارم آثاری از ممیز آورده شده و در فصل پنجم طراحانی که برای او طرحی انجام داده‌اند، آورده شده است. در فصل پایانی نیز تصاویری از او از کودکی تا پایان زندگی‌اش آورده شده است.