کتاب پشت پرده دنیای موسیقی کلاسیک

کتاب «پشت پرده دنیای موسیقی کلاسیک» نوشته‌ی رابرت ای. کوتیتا، استاد و رئیس دانشکده موسیقی دانشگاه University of Southern California (USC)، اثری منحصربه‌فرد در حوزه فرهنگ عمومی موسیقی کلاسیک است که نخستین بار در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و در سال ۲۰۱۶ توسط انتشارات Oxford University Press در ویرایشی تازه و تکمیل‌شده به بازار آمد. این کتاب یکی از نمونه‌های شاخص پیوند میان آموزش دانشگاهی، تجربه‌ی عملی موسیقی‌دانان و پرسش‌های روزمره‌ی علاقه‌مندان به موسیقی کلاسیک به شمار می‌رود.
کوتیتا ایده‌ی نگارش کتاب را از برنامه‌ی رادیویی هفتگی «Ask the Dean» الهام گرفت؛ برنامه‌ای که در آن به عنوان رئیس دانشکده موسیقی، به پرسش‌های شنوندگان پاسخ می‌داد. همین خاستگاه رادیویی سبب شده است که سبک نگارش اثر، برخلاف بسیاری از کتاب‌های آکادمیک موسیقی، ساده، روان و در عین حال دقیق و مستند باشد. نویسنده با بهره‌گیری از روایت‌های واقعی، تجربه‌های عملی و مشاوره با نوازندگان حرفه‌ای، رهبران ارکستر و استادان برجسته موسیقی، کتابی فراهم آورده که هم برای خوانندگان غیرمتخصص جذاب است و هم برای دانشجویان و پژوهشگران موسیقی نکات تحلیلی ارزشمندی دارد. ساختار کتاب بر اساس هشت فصل موضوعی سامان یافته است که هر کدام به یکی از جنبه‌های بنیادین موسیقی کلاسیک می‌پردازند: کارکرد و ساختار ارکستر، نقش و جایگاه رهبر ارکستر، جهان اپرا و خوانندگان آن، فرآیند خلاقیت آهنگسازان، ویژگی‌های فنی و صوتی سازها، و همچنین آداب و رسوم موسیقایی رایج در سالن‌های کنسرت. نویسنده این موضوعات را نه به صورت مقاله‌های خشک، بلکه در قالب پرسش و پاسخ مطرح می‌کند. برخی از پرسش‌های مطرح‌شده در کتاب از این قرارند:
چرا ارکستر با ساز ابو کوک می‌شود و نه با سازی دیگر؟ چرا در سنت کنسرت، بین موومان‌های یک سمفونی دست نمی‌زنند؟
چه ارتباطی میان قطعه‌ی معروف «اورتور ۱۸۱۲» چایکوفسکی و جشن استقلال آمریکا وجود دارد؟ آهنگسازان چگونه و بر اساس چه معیارهایی کلید موسیقایی آثار خود را انتخاب می‌کنند؟
این پرسش‌ها که شاید در نگاه نخست جزئی یا پیش‌پاافتاده به نظر برسند، در واقع مدخلی برای بررسی عمیق‌تر تاریخ، نظریه، زیبایی‌شناسی و جامعه‌شناسی موسیقی کلاسیک هستند. به همین دلیل، کتاب نه‌تنها برای علاقه‌مندان تازه‌وارد، بلکه برای دانشجویان موسیقی نیز حاوی بینش‌های تازه و کاربردی است.
ویژگی مهم دیگر کتاب، رویکرد مستند به منابع و تجربه‌های عملی است. کوتیه‌تا در پاسخ به هر پرسش، ضمن ارائه اطلاعات تاریخی و موسیقایی معتبر، از تجربه‌های مستقیم نوازندگان و رهبران ارکستر نیز بهره می‌گیرد. این امر باعث می‌شود خواننده با هم‌نشینی روایت‌های تاریخی و تجربه‌های زنده‌ی امروزی، تصویری روشن‌تر و ملموس‌تر از سنت موسیقی کلاسیک بیابد.
بازخوردها نسبت به کتاب در محافل دانشگاهی و رسانه‌ای بسیار مثبت بوده است. منتقدان آن را اثری پر از نکات ظریف و حقایق جذاب توصیف کرده‌اند که حتی برای موسیقی‌دانان حرفه‌ای نیز تازگی دارد. دانشگاه USC انتشار این کتاب را گامی موفق در راستای جذب مخاطبان جدید به دنیای موسیقی کلاسیک معرفی کرده است.
در نهایت، «پشت پرده دنیای موسیقی کلاسیک» پلی است میان موسیقی‌دانان حرفه‌ای و علاقه‌مندان عام. این اثر با زبانی شیرین و انرژی‌بخش، هم سرگرم‌کننده است و هم آموزشی، و توانسته است جایگاهی ویژه در ادبیات معاصر موسیقی به خود اختصاص دهد. کوتیتا با این کتاب نشان داده است که حتی پرسش‌های به ظاهر ساده می‌توانند به دریچه‌ای برای کشف ژرفای یکی از پیچیده‌ترین و باشکوه‌ترین هنرهای انسانی، یعنی موسیقی کلاسیک، بدل شوند.