کتاب مناظره ی وایادولید

رمان «مناظره ی وایادولید» نوشته ژان-کلود کریر، داستانی تاریخی است که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد و بر اساس مناقشه کلامی معروفی که در سال‌های ۱۵۵۰-۱۵۵۱ در شهر وابادولید رخ داد، نگاشته شده است. این مناظره میان بارتولومه دو لاس کاساس، کشیش دومینیکن و مدافع حقوق بومیان قاره آمریکا، و خوان ژینس د سپولودا، فیلسوف ارسطویی و مدافع استعمار، جریان داشت. این رمان از طریق این مواجهه فکری، به بررسی عمیق مسائل اخلاقی و فلسفی همچون انسانیت، استعمار و کرامت انسانی می‌پردازد.
در سال ۱۵۵۰، شاه چارلز پنجم دستور داد که در وایادولید مناظره‌ای برگزار شود تا مشخص شود آیا بومیان قاره آمریکا انسان‌هایی با روح هستند و شایسته حقوق انسانی، یا اینکه مطابق با دیدگاه‌های ارسطویی، آنها «بردگان طبیعی» به شمار می‌روند. این پرسش اساسی با هدف مشروعیت‌بخشی یا ندادن به استثمار استعمارگران از مردم بومی مطرح شد. در این رمان، بارتولومه دو لاس کاساس، که قبلا ساکن آمریکای جنوبی بوده و اکنون کشیش شده است، با شور و شوق از به‌رسمیت‌شناسی انسانیت و حقوق بومیان دفاع می‌کند. او در استدلال‌های خود به روایت‌های مستقیم از جنایات استعمارگران اشاره می‌کند. در مقابل، خوان ژینس د سپولودا، فیلسوفی تحت تأثیر ارسطو، استدلال می‌کند که برخی اقوام، که به‌طور عمومی «وحشی» خوانده می‌شوند، به‌طور طبیعی محکوم به سلطه و استعمار هستند. این مناظره‌ها در صومعه‌ای در وایادولید برگزار می‌شود، جایی که نماینده پاپ بر مناظره‌ها نظارت دارد. کریر در رمان خود درگیری‌های کلامی شدیدی را به تصویر می‌کشد که در آن بلاغت، منطق و احساسات در هم می‌آمیزند. شخصیت‌های فرعی مانند دستیاران بارتولومه دو لاس کاساس نیز دیدگاه‌های متنوعی را مطرح می‌کنند و به عمق و غنای بحث افزوده‌اند.
رمان به چندین موضوع کلیدی می‌پردازد. نخست، مسئله انسانیت و کرامت انسانی است: آیا مردمان بومی قاره آمریکا به‌طور کامل انسان هستند و از حقوق طبیعی برخوردارند؟ دوم، استعمار و قدرت به چالش کشیده می‌شود و رمان نقدی جدی بر توجیهات اخلاقی استعمار و استثمار به نام تمدن دارد. سوم، این رمان به بررسی استفاده از دین و فلسفه برای مشروعیت بخشیدن به بی‌عدالتی‌ها پرداخته و نحوه بهره‌برداری از ایدئولوژی‌ها برای توجیه سلطه‌گری را مورد نقد قرار می‌دهد.
در نهایت، رمان «مناظره ی وایادولید» به‌طور تکان‌دهنده‌ای بنیان‌های انسانیت و سازوکارهای سلطه را مورد تأمل قرار می‌دهد. کریر از طریق مواجهه فکری میان دو شخصیت اصلی، خواننده را دعوت می‌کند تا توجیهات اخلاقی تاریخ را زیر سوال ببرد و در مورد پیامدهای اخلاقی اعمال جمعی بشر تأمل کند.