کتاب نظریه بازتولید اجتماعی

کتاب «نظریه بازتولید اجتماعی: آموزش، جامعه و فرهنگ» نوشته پیر بوردیو و ژان‌کلود پسیون که در سال ۱۹۷۰ منتشر شد، یکی از آثار مهم و تأثیرگذار در زمینه جامعه‌شناسی آموزش و نظریه فرهنگی به شمار می‌رود. بوردیو و پسیون استدلال می‌کنند که آموزش، برخلاف آنچه که معمولا تصور می‌شود، تنها به انتقال دانش نمی‌پردازد، بلکه درواقع به تقویت و بازتولید نابرابری‌های اجتماعی و فرهنگی موجود کمک می‌کند.
بوردیو مفهوم "بازتولید" را مورد بررسی قرار داده و معتقد است که نظام آموزشی به گونه‌ای طراحی شده است که کودکان از طبقات بالاتر اجتماعی، به دلیل دسترسی به سرمایه فرهنگی (از جمله آشنایی با زبان، هنر و ادبیات طبقه اشرافی، در مقایسه با کودکان از طبقات پایین‌تر شانس بیشتری برای موفقیت دارند. این نابرابری‌ها نه تنها از جنبه‌های اقتصادی بلکه به دلیل تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی که از خانه به مدرسه منتقل می‌شود نیز شکل می‌گیرد. بوردیو اصطلاح "خشونت نمادین" را برای توصیف این فرآیند به کار می‌برد؛ بدین معنا که مدرسه با تحمیل ارزش‌ها و فرهنگ طبقات بالا، آن‌ها را به عنوان ارزش‌های "طبیعی" و "مشروع" معرفی می‌کند و در نتیجه، وضعیت‌های اجتماعی موجود را مشروع می‌سازد.
کتاب "نظریه بازتولید اجتماعی" همچنین به مفهوم "هابیتوس" اشاره می‌کند. هابیتوس به مجموعه‌ای از گرایش‌ها و ویژگی‌های درونی‌شده اطلاق می‌شود که بر رفتار و تصمیمات افراد تأثیر می‌گذارد. این ویژگی‌ها معمولا از خانواده‌ها و طبقات اجتماعی به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود و به نوعی، فرزندان را برای موفقیت یا شکست در نظام آموزشی آماده می‌کند. در واقع بوردیو و پسیون می‌خواهند نشان دهند که نظام آموزشی به هیچ‌وجه بی‌طرف نیست و به طور عمده در خدمت تقویت و بازتولید وضعیت‌های اجتماعی و فرهنگی موجود است.