کتاب مبانی حفاظت از گیاهان

کتاب « مبانی حفاظت از گیاهان» نوشته « احمدرضا محرابیان» توسط انتشارات « دانشگاه شهید بهشتی» منتشر شده است.
در سراسر جهان، بسیاری از زیستگاه‌ها در اثر چرای بی‌رویه، سیر توالی طبیعی دچار تغییرات شدیدی شده و در اثر تنوع گونه‌ای پایین، فرصت برای حضور گونه‌های مهاجم فراهم شده است. تغییرات کاربری اراضی مانند گسترش زمین‌های کشاورزی به مراتع طبیعی، پاک‌تراشی جنگل‌ها، گسترش فعالیت‌های صنعتی، جاده‌سازی، بهره‌برداری از معادن، برداشت شن و ماسه، بهره‌برداری بیش از حد از گونه‌های گیاهی، تخلیه نخاله‌ها که سبب تغییر ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک و تغییرات نامناسب در زیستگاه‌ها شده است به همراه تغییرات گسترده اقلیمی موجب ناپدید شدن بسیاری از خزانه‌های ژنتیکی گیاهی گردیده است. فرسایش آبی و بادی به شدت افزایش یافته و زیستگاه‌های متنوع و غنی گیاهی، به جز در نقاطی محدود، در بسیاری از نقاط ناپدید شده است.

دانش بوم‌شناختی از سویی در تبیین علل اجتماعی بحران محیط‌‌زیست برای ناقدان جهان صنعتی در تحلیل نظام اقتصادی متکی به سوداگری دلایل کافی فراهم آورد و از سوی دیگر با یافته‌های خود در تبیین نظام ارگانیک و یکپارچه طبیعت به تکامل مفهوم حفاظت یاری نمود و زمینه آفرینش اشکال و رویکردهای حفاظتی جدیدی را فراهم کرد که امروزه شاهد آن هستیم. ارتقاء حفاظت از گونه به تنوع زیستی، از شکل انتزاعی و جزیره‌ای به شبکه‌ای و یگانگی، از ملی به منطقه‌ای و جهانی، از رویکردهای اجرایی و انعطاف‌ناپذیر به روش‌های دموکراتیک و مشارکتی و از سطح تقابل حفاظت با توسعه تا تلفیق آن‌ها از دستاوردهای تغییر و تکامل مفهوم حفاظت در این روند روبه‌رشد و باز است. اهمیت نسبی این دستاوردها انکارناپذیر است، اما جهان همچنان شاهد روند شتابان زوال تنوع زیستی است، فاجعه‌ای که هنوز پیامدهایش به درستی درک نشده است.

کتاب حاضر مقدمه‌ای است برای معرفی مبانی زیست‌شناسی حفاظت با تأکید بر حفظ گیاهان در عالم تنوع زیستی. بدیهی است مبانی زیست‌شناسی حفاظت در راستای رفع کاستی‌های تدابیر حفاظتی گذشته و تکامل آن پابه عرصه وجود نهاده است و درصدد نفی تلاش‌های گذشته نیست. در واقع بخشی از داستان دنباله‌دار حفاظت، از گذشته تا به امروز است.