کتاب استخر شیرجه

مجموعه‌ی «استخر شیرجه: سه داستان بلند» نوشته‌ی یوکو اوگاوا، نویسنده‌ی برجسته‌ی ژاپنی، اثری است که مرز میان رئالیسم خانگی و وحشت روان‌شناختی را با دقتی شاعرانه در هم می‌ریزد. این کتاب نخستین بار در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ به زبان ژاپنی منتشر شد. اثر شامل سه رداستان بلند مستقل است - «استخر شیرجه»، «خاطرات بارداری» و «خوابگاه» - که هر یک تصویری از انزوا، میل سرکوب‌شده و زوال آرام واقعیت را به نمایش می‌گذارند. اوگاوا در نثری آرام و موجز، جهانی را خلق می‌کند که در آن سکوت از فریاد بلندتر است و کوچک‌ترین حرکات یا جزئیات خانگی، نشانه‌ای از شکاف‌های روانی عمیق می‌شوند. در نخستین داستان، «استخر شیرجه»، آیا، دختر نوجوانی که والدینش پرورشگاهی به نام «خانه‌ی نور» را اداره می‌کنند، در میان کودکان یتیم احساس بیگانگی می‌کند و نگاهی وسواس‌گونه به برادر ناتنی‌اش، جون، دارد. عشق، حسادت و میل در او در هم می‌آمیزند تا در رفتاری ظریف و بی‌رحمانه نسبت به کودکی کوچک‌تر بروز یابد. در «خاطرات بارداری»، راوی زنی جوان است که با خواهر باردارش زندگی می‌کند و بی‌سروصدا رفتارهایی نگران‌کننده در پوشش مراقبت از او انجام می‌دهد. تغییرات بدنی و روانی بارداری در این داستان به بستری برای آشفتگی ذهنی و فروپاشی مرز میان مراقبت و تخریب بدل می‌شود. در «خوابگاه»، زنی میانسال که شوهرش در خارج از کشور است، پسرعموی خود را در ساختمانی قدیمی اسکان می‌دهد که به‌تدریج به مکانی کابوس‌وار با مدیری معلول و فضایی وهم‌آلود تبدیل می‌شود. هر سه روایت، گرچه از نظر زمانی و مکانی جدا هستند، در درون‌مایه‌ی مشترک خود - تماشاگر بودن، بی‌ریشگی و میل معلق - به‌طرز نامحسوسی به هم متصل‌اند. در جهان اوگاوا، راویان نه کنشگران بلکه ناظران خاموش‌اند. نگاه کردن به جای زندگی کردن، همان سازوکاری است که بیگانگی آن‌ها را عمیق‌تر می‌کند. زنانی که در مرکز این سه داستان قرار دارند، درون نقش‌های سنتی پرستاری و خانه‌داری گرفتارند، اما همین نقش‌ها را به شکلی تیره و پیچیده دگرگون می‌سازند. عمل غذا دادن، تمیز کردن یا مراقبت، در دست اوگاوا به ابزار کنترل و خشونت تبدیل می‌شود. نثر مینیمالیستی او با حذف ملودرام، میدان را برای جزئیات ظریف و اضطراب زیرپوستی باز می‌گذارد؛ هر سکوت، هر حرکت کوچک و هر شیء خانگی، بار نمادین و تهدیدآمیزی می‌یابد. اگرچه برخی خوانندگان ممکن است ابهام این جهان را سرد یا دشوار بیابند، قدرت «استخر شیرجه» در همین امتناع از قطعیت است. اوگاوا مخاطب را وادار می‌کند تا میان سطرها بماند، تا به جای پاسخ، احساس کند. انسجام موضوعی این سه داستان بلند- از نوجوانی ناظر تا مادری مضطرب و میانسالی تنها - به کتاب وحدتی پنهان می‌بخشد که حول مفهوم رشد ناکام و هویت ناممکن می‌چرخد.
در نهایت، «استخر شیرجه» اثری است درباره‌ی آنچه در زیر سطح زندگی روزمره پنهان شده است؛ درباره‌ی آرامشی که حامل خشونت است و محبت‌هایی که به میل تسلط آلوده‌اند. یوکو اوگاوا با زبانی نرم و دلهره‌آور، خانه را به صحنه‌ی وحشت درونی بدل می‌کند و نشان می‌دهد که تنهایی، حتی در میان آشناترین فضاها، می‌تواند شکلی از جنون باشد. این اثر برای خوانندگانی که به دنبال ادبیاتی روان‌شناختی، شاعرانه و مرموز‌اند، تجربه‌ای عمیق و فراموش‌نشدنی است.