پهلوان اکبر می میرد نخستین نمایشنامهٔ بلند بهرام بیضایی است که بیضایی آن را در چهار پرده در سال ۱۳۴۲ و اندکی پس از تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نوشت. او در همان زمان حق اجرای آن را به عباس جوانمرد واگذار کرد و این نمایش نخستین بار در پاییز ۱۳۴۴ در تالار ۲۵ شهریور تهران با بازی و کارگردانی جوانمرد به نمایش درآمد.
داستان این نمایشنامه به داستان پوریای ولی شباهت هایی دارد. در پردهٔ نخست پهلوان اکبر پی می برد که حریفش حیدر، دلدادهٔ دختری است که وصلتش با او منوط به پیروزی حیدر در مسابقهٔ کشتی با پهلوان اکبر است. او در گفتگویی با مادر حیدر، بدون آن که خود را به وی بشناساند، به او دلداری می دهد که پسرش از این مبارزه پیروز بیرون خواهد آمد. در پردهٔ دوم پهلوان اکبر با این تردید درگیر است که از مسابقهٔ فردا اجتناب کند و شهر را رها کرده و سر به بیابان بگذارد. سیاهپوشی که از پردهٔ نخست داستان در پی کشتن پهلوان اکبر است در پردهٔ سوم بسیار به او نزدیک می شود و باعث ترس پهلوان اکبر می شود. پهلوان اکبر پس از فرار سیاه پوش، بازوبند خودش را به می فروشی که در آن محل دکان دارد می سپرد تا فردا آن را به دست حیدر برساند. در پردهٔ چهارم پهلوان از سیاه پوش می خواهد که جانش را بگیرد و او قمه ای در شانه های پهلوان فرو می کند، و از دست اکبر که کمی دیرتر از راه می رسد نیز کاری بر نمی آید.
کتاب پهلوان اکبر می میرد
روشنگران و مطالعات زنان
بهرام بیضایی
