دیگر از حیث سبک انشاء آن که در ایجاز لفظ و اشباع معنی و سلاست کلام و خلو از متعاطفات مترادفه و اسجاع ثقلیه و صنایع لفظیه بارده که شیوۀ ناخوش غالب نویسندگان ایران به خصوص متأخرین ایشان بوده، سرمشق انشاء و نمونۀ چیر نویسی هر ایرانی جدید باید باشد، و در این باب عده قلیلی از کتب فارسی به پایهٔ آن میرسد مانند تاریخ ابوالفضل بیهقی و تذکرة الاولیاء شیخ عطار و گلستان سعدی و تاریخ گزیده و منشآت مرحوم میرزا - ابوالقاسم قائم مقام و معدودی دیگر؛ و به واسطهٔ شهرت چهار مقاله محتاج به بسط کلام دربارۀ اهمیت آن نیستیم.
(برگرفته از متن کتاب)
نظامی عروضی سمرقندی نویسنده و شاعر ایرانی سده ششم هجری و نویسندهٔ کتاب چهار مقاله است. احمد بن عمر بن علی سمرقندی، مکنی به ابوالحسن، ملقب به نظامالدین یا نجمالدین، و معروف به نظامی عروضی، از نویسندگان و شاعران قرن ششم هجری قمری است. در اواخر قرن پنجم در سمرقند زاده شد. هنگامی که در سمرقند زندگی میکرد، یک دهقان، به نظامی گفت که چگونه رودکی شاعر برای اشعار خود در ستایش فضایل امیر سامانی نصر بن احمد حقوق میگرفت. وی پس از کسب علوم مقدماتی در سمرقند، در سالهای ۵۰۴ تا ۵۰۶ رهسپار خراسان شد. در سال ۵۰۶ در بلخ به خدمت عمر خیام، و در سال ۵۱۰ در طوس به خدمت امیر معزی رسید. وی به دربار ملوک آل شنسب پیوست و سالها مداحی شاهان آن سلسله را میکرد. کتاب معروف خویش مجمعالنوادر مشهور به چهار مقاله را در حدود سالهای ۵۵۱–۵۵۲ ه.ق به نام ابوالحسن حسامالدین علی بن فخرالدوله مسعود برادرزاده ملک شمسالدین محمد، پادشاه غوری تألیف کرد. تمام آنچه از زندگی شخصی وی مشهود است، از خود چهار مقاله گرفته میشود.کتاب چهار مقاله یا چهار گفتمان، کتابی است شامل چهار گفتمان در مورد چهار فن مختلف، که نظامی معتقد است که یک پادشاه باید در کاخ خود داشته باشد. در مقدمه کتاب، نظامی دربارهٔ ایدئولوژی فلسفی یا دینی آفرینش جهان و نظم امور بحث میکند. با اینکه او در وهله اول یک ندیم بود، در کتاب خود خاطرنشان کرده که او یک اخترشناس و پزشک نیز بودهاست.
چهار مقاله به انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی، ژاپنی و سوئدی ترجمه شدهاست.