کتاب مداخله خدایی

نمایشنامه‌ی «مداخله خدایی» نوشته فردیناند فون شیراخ، درامی تفکربرانگیز است که با زبانی ساده و بی‌پیرایه، یکی از حساس‌ترین مسائل روز را به صحنه می‌کشد: آیا انسان حق دارد به زندگی خود پایان دهد؟ این اثر، با رویکردی انسانی و عقل‌گرا، ما را به قلب یک تصمیم دشوار اخلاقی و قانونی می‌برد؛ جایی که نه پاسخ‌های قطعی، بلکه پرسش‌های جدی وجود دارد.
ماجرای نمایش بر محور ریچارد گارتنر، مردی ۷۸ ساله و از نظر جسمی و روانی سالم می‌چرخد که پس از مرگ همسرش، دیگر دلیلی برای ادامه زندگی نمی‌بیند. او خواستار دریافت دارویی برای مرگ خودخواسته است؛ درخواستی که پزشکش نمی‌پذیرد و موضوع را به شورای اخلاق ارجاع می‌دهد. نمایش در قالب یک جلسه ساختگی این شورا روایت می‌شود؛ جلسه‌ای که در آن وکلاء، پزشکان، و یک متکلم حضور دارند و از منظرهای گوناگون به مسئله‌ی خودکشی کمکی می‌پردازند. در این گفت‌وگوی دراماتیک، تضاد میان آزادی فردی و مسئولیت اجتماعی، میان اخلاق سکولار و باورهای مذهبی، میان حفظ زندگی و احترام به خواست مرگ، با دقت و ظرافت مطرح می‌شود. در پایان، تصمیم‌گیری به تماشاگر واگذار می‌شود: آیا گارتنر حق دارد به کمک پزشک به زندگی‌اش پایان دهد یا نه؟ این شیوه پایان، نه تنها مشارکت فعال مخاطب را طلب می‌کند، بلکه بار سنگین داوری اخلاقی را از صحنه به ذهن و وجدان او منتقل می‌سازد.
نمایش «مداخله خدایی» نخستین بار در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۰ به‌طور هم‌زمان در دو تئاتر مهم آلمان اجرا شد و چندی بعد نسخه تلویزیونی آن با کارگردانی لارس کراوم از شبکه ARD پخش شد. جالب اینکه پس از نمایش، از بینندگان خواسته شد تا رأی خود را دربارهٔ مسئله اصلی نمایش ثبت کنند. این مشارکت مستقیم، فرم اثر را به تجربه‌ای زنده و دیالوگ‌محور بدل می‌کند.
فون شیراخ، که پیش‌تر با نمایشنامه «ترور» نیز چنین ساختاری را آزموده بود، در خدا نیز به بررسی موقعیت‌های مرزی می‌پردازد؛ جایی که قانون، اخلاق، دین و انسانیت در برابر هم قرار می‌گیرند. او تئاتر را نه فضایی برای صدور حکم، بلکه بستری برای طرح سوال می‌داند. و این شاید بزرگ‌ترین دستاورد او باشد: دعوت مخاطب به تأملی عمیق، بی‌هیاهو اما موثر-در جهانی که اغلب ترجیح می‌دهد از پرسش‌های دشوار فاصله بگیرد.