کتاب توماس هابز

کتاب «توماس هابز و سیاست فلسفۀ طبیعی» نوشتۀ استفان جی. فین، بررسی ژرفی است از پیوندهای پنهان بین اندیشه‌های علمی و سیاسی توماس هابز، فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم. فین در این اثر مدعی است که درک فلسفه سیاسی هابز، به‌ویژه نظریه معروف «لویاتان» بدون توجه به بنیان‌های فلسفه طبیعی (علم و متافیزیک) او ناقص خواهد بود. نویسنده توضیح می دهد که چگونه هابز با الهام از انقلاب علمی عصر خود (مانند کشفیات گالیله)، جهان‌بینی مادی‌گرایانه‌ای ساخت که هم بر فهم او از طبیعت انسان و هم بر ضرورت وجود یک حاکم مطلق در جامعه تأثیر گذاشت. هابز عموما به عنوان نظریه‌پرداز «قرارداد اجتماعی» و مدافع دولت متمرکز شناخته می‌شود، اما فین توجه ما را به جنبه‌ای کمتر بررسی‌شده از اندیشه او جلب می‌کند: علم به مثابه ابزار سیاست. در دورهای که انقلاب علمی، باورهای سنتی درباره جهان را زیر سوال می‌برد، هابز می‌کوشید با روشی مبتنی بر عقلگرایی ماتریالیستی، هم طبیعت و هم جامعه را توضیح دهد. مطابق با تحلیل کتاب، این پروژه فلسفی نه تنها پاسخ به هرج‌ومرج ناشی از جنگ‌های داخلی انگلستان بود، بلکه تلاشی برای ایجاد یک «علم مدنی» یکپارچه محسوب می‌شد. در همین راستا، محورهای اصلی بحث نویسنده عبارتند از: ماتریالیسم و مکانیسم طبیعت، علم مدنی و لویاتان، نقد الهیات و قدرت کلیسا، تأثیر گالیله بر هابز و در نهایت میراث هابز. به لحاظ روش شناختی، فین در این کتاب از ترکیب تاریخ اندیشۀ سیاسی و تحلیل فلسفی استفاده می‌کند. او با استناد به آثار هابز و مکاتبات تاریخی، نشان می‌دهد که مفاهیم علمی چگونه به تدریج وارد گفتمان سیاسی شدند. سبک نوشتار فین نیز دقیق اما روشن و واضح است و برای درک برخی استدلال‌های پیچیده، مثال‌های ملموس می‌آورد. با این حال، آشنایی مقدماتی با فلسفه هابز برای دنبال‌کردن بحث‌ها مفید خواهد بود. به طور کلی، این کتاب ثابت می‌کند که نمی‌توان هابز را صرفا یک نظریه‌پرداز سیاسی دانست؛ او فیلسوفی نظام‌مند بود که پروژه فکری‌اش تلفیقی جسورانه از متافیزیک، علم و سیاست به شمار می رود. این اثر برای دانشجویان فلسفه سیاسی، تاریخ علم و اندیشه مدرن منبعی ارزشمند خواهد بود.