کتاب کیوتو

"کیوتو: شهری که قلبتان را می شکند" (۲۰۲۳) اثر فلورنتینا لیو، مجموعه‌ای صمیمانه و موجز از مقالاتی است که در عین سادگی، عمقی تأمل‌برانگیز در باب خانه، دل‌بستگی و گسست به دست می‌دهد. لیو، نویسنده و مترجم متولد مالزی که مدتی در کیوتو زندگی کرد و اکنون در توکیو ساکن است، با زبانی شاعرانه و صادقانه از سال‌های اقامتش در شهری می‌نویسد که خاطرات، غذاها، آدم‌ها و خیابان‌هایش ردپایی عمیق در دل او باقی گذاشته‌اند. اگرچه این کتاب تنها حدود ۱۱۶ صفحه است، اما در سطر به سطرش تنش میان دلتنگی و شکرگزاری، میان لذت کشف و درد جدایی را می‌توان لمس کرد؛ تنشی که تجربه‌ی زیستن در جایی تازه و پیوند خوردن با کسانی که بعدها تنها خاطره‌ای از آن‌ها باقی می‌ماند را بازتاب می‌دهد. لیو در این مجموعه‌ی موزاییکی، مقالاتی با عناوین ساده و روزمره چون «خرمالوها»، «یک کاسه چای» یا «عشق تخم‌مرغی» را در کنار هم می‌نشاند و از خلال این تصاویر، داستانی لطیف و گاه دردناک درباره‌ی دوستی، دلشکستگی و معنای خانه روایت می‌کند. او روایتگر صحنه‌هایی کوچک اما پرمعناست: طعم خرمالوهایی که برایش طعم صدای کلارینت را تداعی می‌کنند، شعری که در یک کافه جاز در کیوتو می‌خواند، یا دلسوزانه یاد گرفتن اینکه تخم‌مرغ دوستش را دقیقا همان‌طور که دوست دارد بپزد. این لحظات حسی، نه‌تنها شهر را زنده می‌کنند، بلکه به نشانه‌هایی از پیوند و جدایی بدل می‌شوند؛ پیوندی که روزی گرم و پررنگ بود و حالا در غیبت، حضورش پررنگ‌تر احساس می‌شود. در مرکز کتاب، قصه‌ی دلشکستگی از پایان یک دوستی نزدیک قرار دارد؛ دلشکستگی‌ای که شاید از عشق عاشقانه کمتر درباره‌اش سخن گفته شده، اما همان‌قدر و حتی بیشتر، قلب را می‌فشارد. لئو به صراحت به خلأ زبانی برای این نوع سوگ اشاره می‌کند؛ سوگی که هیچ آیینی برایش تعریف نشده، اما در سکوت، سنگینی‌اش بر جا می‌ماند. در همین حال، کیوتو از پس‌زمینه‌ای ساکت به شخصیتی فعال تبدیل می‌شود؛ شهری که هر گوشه و کوچه‌اش یادآور چیزی‌ست که بوده، یا چیزی‌ست که دیگر نیست. سبک لیو، آمیزه‌ای از مشاهده‌گری دقیق، نثر شاعرانه و درون‌نگری صادقانه است. نوشته‌هایش بافتی حسی و ملموس دارند؛ صدای باران، بوی بخار چای و رنگ میوه‌های رسیده در کنار تصاویر معماری و کوچه‌های باریک، فضایی می‌سازند که خواننده در آن گم و در عین حال، آرام می‌شود. همین رویکرد حسی، متن را از صرف خاطره‌نویسی شخصی فراتر می‌برد و آن را به مراقبه‌ای جمعی درباره‌ی انسان و شهر، حضور و فقدان تبدیل می‌کند. کتاب از زمان انتشارش، تحسین منتقدان و مخاطبان را برانگیخته است؛ چه به خاطر دقت عاطفی و قدرت تصویرسازی‌اش و چه به خاطر جسارتش در بازگو کردن اندوهی که کمتر درباره‌اش نوشته می‌شود. روایت لیو از دلتنگی برای دوستی از دست رفته، برای بسیاری آشناست؛ و تصویر او از شهری که هم پناه می‌دهد و هم زخم می‌زند، مخاطب را با سوالی همیشگی روبه‌رو می‌کند: آیا جایی که دوستش داریم، ما را همان‌قدر که می‌سازد، نمی‌شکند؟
در نهایت، "کیوتو"، بیش از آنکه صرفا درباره‌ی یک شهر یا حتی یک دوستی باشد، درباره‌ی هنر دیدن و ثبت لحظاتی است که هم‌زمان ما را می‌سازند و از ما می‌گیرند؛ درباره‌ی پیوندهای ظریفی که وقتی پاره می‌شوند، حضورشان را در سکوت، حتی پررنگ‌تر حس می‌کنیم. کتاب لیو با صداقتی کم‌نظیر، لحظه‌هایی را زنده می‌کند که شاید کوچک به نظر برسند، اما وزن‌شان، زمانی که به گذشته می‌نگریم، سنگین‌تر از هر چیز دیگری‌ست.