کتاب در برابر لیبرالیسم نمادین

کتاب «در برابر لیبرالیسم نمادین: فراخوانی به جامعه‌شناسی گفتگویی» به قلم ساری حنفی، پژوهشی است جامعه‌شناختی که نقدی مفصل بر یک وضعیت معاصر در لیبرالیسم سیاسی ارائه می‌دهد: وضعیتی که نویسنده آن را «لیبرالیسم نمادین» می‌نامد. این مفهوم نشان‌دهنده‌ی ترکیبی است از اصول کلاسیک لیبرالیسم، مانند آزادی، حقوق بشر، دموکراسی، با رفتاری که در عمل سیاسی، اخلاقی یا اجتماعی گرایشی غیرلیبرال دارد. نویسنده می‌گوید این وضعیت نه فقط تناقض‌های نظری دارد بلکه پیامدهای جدی بر جامعه، گفت‌وگو، آزادی دانشگاهی و ساختارهای هویتی و اخلاقی به همراه می‌آورد. ساختار کتاب از فصل‌های مقدماتی تا نتیجه‌گیری نهایی، سیر پیش‌ رونده‌ای دارند تا خواننده را در مسیر فهم تحول لیبرالیسم کلاسیک به لیبرالیسم سیاسی، سپس به لیبرالیسم نمادین و سرانجام پیشنهاد حنفی برای یک «پروژه‌ی لیبرالی گفتگویی» پیش ببرند. در این پروژه، گفتگو، باز بودن به دیدگاه‌های متفاوت، و تعامل میان گروه‌ها و هویت‌های متنوع به عنوان روش‌های بنیادین دیده می‌شوند. نویسنده قصد دارد تا نشان می‌دهد که لیبرالیسم نمادین چگونه ادعای جهانی بودن حقوق را برافراشته می‌کند، اما در همان حال فضای گفت‌وگو را محدود می‌کند و حساسیت به تفاوت‌ها را کاهش می‌دهد. به بیان دیگر، حقوق انسان وقتی به عنوان شعار یا نماد مطرح می‌شوند، ممکن است به جای افزایش تنوع دیدگاه‌ها، به تحمیل دیدگاه‌های خاص منجر شوند که در نهایت سلطه‌های جدیدی خلق می‌کنند. پروژه لیبرالی گفتگو که نویسنده ارائه می‌دهد، تأکید دارد بر اخلاق گفتگو، گوش دادن فعال به نظرات دیگران، بازنگری در فرض‌های خود، و پذیرش این امکان که دیدگاه‌های ما ناقص است. این پروژه می‌خواهد نشان دهد که جامعه‌شناسی نباید از بالا به پایین سخن بگوید یا از موضع قدرت، بلکه باید در تعامل با کسانی باشد که در موقعیت‌های متنوع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قرار دارند. وی با طرح مثال‌های عینی، از کشورهای مختلف و موقعیت‌های گوناگون، پیامدهای عملی لیبرالیسم نمادین را آشکار می‌‌کند: محدود شدن آزادی دانشگاهی، تضعیف اقتدار نهادهای خانوادگی و سیاست‌هایی که در ظاهر مدافع حقوقند اما در عمل ممکن است سرکوب یا کنترل فرهنگی داشته باشند. پروژه‌ی گفتگو گرا به عنوان جایگزین، پیشنهاد می‌دهد که گفتگو و مبادله نظری و عملی میان دیدگاه‌ها، یکی از راه‌های مقابله باشد با این تمایز میان شعار و عمل.