تدوین، در تحلیل نهایی، شکل ایده آل چسباندن پلان هاست، اما همین شکل ایده آل، حال دیگر سرشار از مواد اولیه ی سینمایی شده است؛ مواد اولیه ای که درون پلان های فیلم فیلم برداری شده نهفته است. درست و با قاعده تدوین کردن فیلم و پیدا کردن شکل تدوین ایده آل یعنی عدم مزاحمت صحنه های مختلف در اتصال به یکدیگر. چون در این شرایط به نظر می رسد این صحنه ها از قبل خود به خود به هم تدوین شده اند، درون آن ها قانونی وجود دارد که حس می شود و در انطباق با این قانون می توان این یا آن پلان را برش داد و به این یا آن پلان دیگر چسباند. احساس قانون تناسب و ربط پلان ها در پاره ای موارد اصلا کار ساده ای نیست. (به خصوص وقتی که صحنه به دقت فیلم برداری نشده باشد) در آن صورت، پشت میز تدوین نه تنها اتصال مکانیکی صورت نمی گیرد، بلکه روند آزار دهنده ی یافتن راهی برای اتصال قطعات، هر لحظه آن چه را که هنگام فیلم برداری متریال برای اتصال پلان ها فکر کرده ایم، از چشم می اندازد.
کتاب آندری تارکوفسکی و راهش
نشر چشمه