کتاب نسل سوم بازاریابی

کتاب «نسخه سوم بازاریابی: از محصول به مشتری به روح انسانی» نوشته فیلیپ کاتلر، با همراهی هرماوان کارتاجایا و ایوان ستیاوان، به واکاوی تحولی در نگاه بازاریابی می‌پردازد که در آن انسان، به‌جای یک خریدار صرف، به عنوان موجودی چندبعدی با نیازهای مادی، عاطفی و معنوی دیده می‌شود. این اثر در ادامه دیدگاه‌های پیشین کاتلر در « بازاریابی یک» و «نسل دو»، به مرحله‌ای می‌رسد که در آن ارزش‌های انسانی به‌عنوان محور اصلی تصمیم‌گیری مصرف‌کننده و در نتیجه استراتژی برند قرار می‌گیرند. در «نسخه سوم بازاریابی»، دغدغه اصلی نویسندگان این است که در دنیای امروز، دیگر نمی‌توان مصرف‌کننده را تنها بر اساس ویژگی‌های اقتصادی یا جمعیت‌شناختی تحلیل کرد. جهانی شدن، گسترش فناوری دیجیتال و بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، شرایط را به‌گونه‌ای تغییر داده‌اند که افراد به‌دنبال معنا، هویت و همدلی در تعاملات خود با برندها هستند. برندها در این چارچوب، صرفا عرضه‌کننده کالا یا خدمات نیستند، بلکه حاملان پیام و ارزش‌اند.
کتاب با طرح این پرسش آغاز می‌شود که در جهانی که مشتریان آگاه‌تر، متصل‌تر و متوقع‌تر شده‌اند، بازاریابی چگونه باید خود را بازتعریف کند؟ پاسخ کاتلر و همکارانش بر این پایه استوار است که شرکت‌ها باید عملکرد اقتصادی را با مسئولیت اجتماعی و زیست‌محیطی تلفیق کنند. برندهایی که صرفا به سودآوری فکر می‌کنند، در مقابل شرکت‌هایی که مأموریت خود را در خدمت به جامعه و ارزش‌های انسانی تعریف می‌کنند، جایگاه خود را از دست خواهند داد.
در فصل‌های میانی کتاب، نویسندگان به معرفی مدلی سه‌لایه از مشتری می‌پردازند که شامل ذهن، قلب و روح است. بازاریابی موفق در این مرحله، باید بتواند این سه لایه را هم‌زمان درگیر کند. به عبارت دیگر، یک محصول یا خدمت باید هم منطقی باشد، هم احساسات را درگیر کند و هم با ارزش‌ها و باورهای عمیق انسان‌ها همخوانی داشته باشد. یکی از مباحث کلیدی کتاب، نقش داستان‌گویی در بازاریابی است. کاتلر باور دارد که برندها باید روایاتی بسازند که با دغدغه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی زمانه هم‌راستا باشند. داستان‌هایی درباره امید، تغییر، عدالت و پایداری، می‌توانند پیوندی پایدارتر و عمیق‌تر با مخاطب ایجاد کنند.
در بخش‌های پایانی، مثال‌هایی از شرکت‌هایی آورده می‌شود که توانسته‌اند با تکیه بر ارزش‌های انسانی، جایگاهی متمایز در بازار جهانی پیدا کنند. از شرکت‌هایی که در طراحی محصولات خود به مسائل اخلاقی فکر می‌کنند تا برندهایی که در برابر بحران‌ها، مسئولیت‌پذیرانه عمل می‌کنند و فراتر از تبلیغ، به تعریف هویت فرهنگی و اجتماعی می‌پردازند.
«نسخه سوم بازاریابی» فراخوانی است به بازنگری در نقش بازاریابان، نه به‌عنوان فروشنده، بلکه به‌عنوان عاملان تغییر در جامعه. این کتاب به خواننده نشان می‌دهد که بازاریابی، اگر در خدمت انسان و کرامت او قرار گیرد، می‌تواند ابزاری برای ساختن جامعه ای بهتر باشد.