کتاب «واژههای دخیل در قرآن مجید» اثر آرتور جفری، یک پژوهش زبانشناختی بنیادین است که به صرف و نحو واژگان قرآن میپردازد. این اثر که دههها پس از انتشار همچنان یک منبع مهم در مطالعات غربی قرآن به شمار میرود، بیانگر این موضوع است که زبان قرآن، دربرگیرندهی کلمات وامگرفته شده از دیگر زبانهای رایج در مناطق نزدیک به عربستان است. این پژوهش، قرآن را به عنوان اثری برآمده از یک محیط فرهنگی و زبانی غنی در اواخر دوران باستانی ایران و قرن هفتم میلادی معرفی میکند. ساختار این کتاب به شکلی مناسب نگاشته شده است کاظم برگ نیسی ابتدا با ارائهی شرحی از احوال و آثار آرتور جفری، خواننده را با جایگاه نویسنده آشنا میکند. سپس، ملاحظاتی دربارهی خود ترجمهی فارسی ارائه میدهد و در نهایت، به اصل مبحث یعنی موضوع واژههای دخیل، روششناسی خاورشناسان و ارزیابی کتاب جفری میپردازد. ارزش این نسخه با افزودن دو نقد علمی و سازنده از دکتر محمدحسین روحانی و محمدهادی موذن جامی، دوچندان میشود. این نقدها به خواننده کمک میکنند تا با دیدی بازتر به تحلیلهای جفری بنگرد و صرفا یک پذیرندهی منفعل نباشد. کتاب در قالب یک فرهنگنامهی تحلیلی تنظیم شده و جفری برای هر واژهای که آن را دارای ریشهی غیرعربی میداند، ریشهی آن را در زبانهایی چون آرامی، عبری، حبشی، پهلوی و یونانی ردیابی میکند. او سپس کاربرد آن واژه در متون مبدأ و نحوهی ورود و تطبیق معنایی آن در بستر قرآن را موشکافی میکند؛ واژگانی چون «صلاهی»، «زکاهی»، «فردوس» و «قسطاس» از جملهی این موارد هستند. کتاب «واژههای دخیل در قرآن مجید» با داشتن مقدمهی مترجم و نمایهی کلمات زبانهای دیگر، یک اثر پژوهشی دقیق برای قرآنپژوهان، زبانشناسان و مورخان ادیان است. کتابی که به درک تاریخی زبان قرآن و تعامل اسلام با جوامع پیرامونش از منظر زبانشناسی یاری میرساند.
درباره آرتور جفری
آرتور جفری (۱۸ اکتبر ۱۸۹۲ در ملبورن، استرالیا – ۲ اوت ۱۹۵۹ در میلفورد جنوبی، کانادا) استاد پروتستان استرالیایی زبانهای سامی از سال ۱۹۲۱ در دانشکده شرقشناسی قاهره و از سال ۱۹۳۸ تا زمان مرگش در دانشگاه کلمبیا بود.