کتاب بازگشت به حیفا

رمان «بازگشت به حیفا» نوشته‌ی غسان کنفانی، نویسنده و مبارز فلسطینی، اثری تکان‌دهنده و ماندگار درباره‌ی تبعات انسانی فاجعه‌ی نکبت در سال ۱۹۴۸ است. این داستان کوتاه، اما پرمحتوا، روایتگر سرگذشت زوجی فلسطینی به نام‌های صفیه و سعید است که در جریان اشغال حیفا توسط اسرائیل، ناگزیر از ترک خانه‌ی خود می‌شوند و در آشوب فرار، نوزاد پنج‌ماهه‌شان را در خانه جا می‌گذارند. بیست سال بعد، پس از جنگ ۱۹۶۷ و تغییر وضعیت مرزها، آنان فرصت می‌یابند به خانه‌ی قدیمی خود بازگردند؛ خانه‌ای که اکنون در اختیار خانواده‌ای یهودی است.
در این بازگشت، آن‌ها با زن اسرائیلی‌ای به نام میریام مواجه می‌شوند که سال‌ها پیش نوزاد آن‌ها را یافته و بزرگ کرده است. پسر آن‌ها که حالا با نام عبری «دوف» شناخته می‌شود، سربازی در ارتش اسرائیل شده و از ریشه‌های فلسطینی خود آگاهی ندارد. این رویارویی، آغاز مواجهه‌ای تلخ با گذشته، هویت، و معنای تعلق است. کنفانی در این اثر با نثری انسانی و شخصیت‌پردازی دقیق، به موضوعاتی چون ازخودبیگانگی، آوارگی، اشغال، و تضاد نسل‌ها می‌پردازد. داستان تنها حکایت از دست دادن فرزند نیست، بلکه تلاشی است برای فهمیدن آن‌چه اشغال و تبعید از مردم فلسطین ربوده است: نه فقط زمین، که تاریخ، زبان، خاطره و هویت. در دل این روایت شخصی، پرسش‌های عمیقی درباره‌ی مسئولیت، وفاداری، امید و مبارزه برای بازپس‌گیری هویت گم‌شده مطرح می‌شود.
«بازگشت به حیفا» فراتر از یک تراژدی خانوادگی، بازتابی از درد جمعی یک ملت است؛ روایتی که هنوز، با گذر زمان، پژواک آن خاموش نشده است. این اثر به‌درستی یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های ادبیات مقاومت فلسطین شمرده می‌شود و همچنان راهی برای درک پیچیدگی‌های انسانی و تاریخی مناقشه‌ی فلسطین باقی مانده است.