کتاب مرگ اهریمن

"مرگ اهریمن" کتابی است پژوهشی و دقیق از سوزان استایلز مانک که به سیر تاریخی، فرهنگی و الهیاتی جامعه پارسیان هند می‌پردازد؛ جامعه‌ای زرتشتی که پس از مهاجرت از ایران، در هندوستان سکونت گزید. این کتاب نخست به‌عنوان رساله دکتری نویسنده در دانشگاه آریزونا نوشته شد و سپس در سال ۱۹۹۷ توسط موسسه K.R. Cama در بمبئی منتشر گردید. مانک با تخصص در تاریخ خاورمیانه و جنوب آسیا، با رویکردی میان‌رشته‌ای، پرسش‌های بنیادینی درباره هویت دینی، فرهنگ اقلیت و سازگاری‌های الهیاتی در بافت‌های چندفرهنگی طرح می‌کند.
کتاب "مرگ اهریمن" روایت‌گر تاریخ حضور پارسیان در هند تا نیمه قرن نوزدهم است؛ عصری که جامعه پارسی با چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و دینی متعددی روبرو بود. مانک به‌ویژه بر تأثیر تعامل پارسیان با نظام کاستی هندویی تمرکز می‌کند و نشان می‌دهد چگونه این تعامل همزمان هم به وام‌گیری‌هایی از فرهنگ هندو منجر شد و هم سبب تقویت مرزهای هویتی برای حفظ استقلال دینی گردید. ایده‌ی مرکزی مانک بر این فرض استوار است که پارسیان، برخلاف تصویر رایج از یک جامعه سنت‌گرا و ایستا، همواره در حال بازسازی خود در مواجهه با محیط بوده‌اند. این دیدگاه، روایت‌های کلیشه‌ای از ثبات و تداوم دینی را به چالش می‌کشد و تأکید می‌کند که دگرگونی الهیاتی و فرهنگی، بخشی ذاتی از بقای جوامع اقلیت است.
موضوعات برجسته کتاب عبارتند از:
**سازگاری فرهنگی:** چگونه پارسیان در موقعیت اقلیت، با حفظ مرزهای مذهبی، برخی آداب فرهنگی محیط پیرامون را پذیرفتند تا انسجام اجتماعی خود را حفظ کنند.
**تحول الهیاتی:** بازخوانی باورهای زرتشتی در تعامل با اسلام و هندوییسم، و بحث‌های درونی میان اصلاح‌طلبان و سنت‌گرایان.
**ساخت و بازسازی هویت:** تأکید بر فرآیند تاریخی بازتعریف خود از سوی پارسیان، با تمرکز بر مفاهیمی چون «دینداری مدرن»، «پاکی نژادی» و «دین در تبعید».
کتاب "مرگ اهریمن" اثری شاخص در مطالعات زرتشتی‌پژوهی و جامعه‌شناسی دین است. محققان آن را به‌دلیل تحلیل‌های تاریخی دقیق، بهره‌گیری از اسناد آرشیوی و نگاهی انتقادی به مفاهیم سنت و مدرنیته، اثری قابل‌ارجاع می‌دانند. این کتاب به‌ویژه برای پژوهشگرانی که به جوامع اقلیت دینی، تغییرات الهیاتی و مفهوم هویت در بستر استعماری علاقه‌مندند، منبعی ارزشمند محسوب می‌شود. "مرگ اهریمن" کاوشی ژرف و بی‌طرفانه در تاریخ، الهیات و هویت جامعه‌ای است که میان ریشه‌های ایرانی و واقعیت‌های هندی، مدام در حال بازتعریف خود بوده است. این کتاب نه‌تنها خواننده را با تاریخ پارسیان هند آشنا می‌کند، بلکه الگویی نظری برای فهم پویایی دین در جوامع مهاجر ارائه می‌دهد.