کتاب طرح‌واره درمانی برای اختلال روان پریشی و دو قطبی

کتاب «طرح‌واره درمانی برای اختلال روان‌پریشی و دوقطبی» اثر جان رودز و ناتاشا ورونتسوا، تلاشی است برای گسترش کاربرد درمان طرح‌واره‌ای در اختلالات شدید روانی مانند روان‌پریشی و دوقطبی، که در آن مفهوم «خود چندگانه» را به‌عنوان چارچوبی برای درک تغییرات ذهنی و هیجانی در این بیماران بررسی می‌کنند. تمرکز اصلی کتاب بر این است که چگونه حالت‌های مختلف درون فرد - یا همان self-states - در دوره‌های مانیا، افسردگی و روان‌پریشی شکل می‌گیرند و چگونه می‌توان با شناسایی و کار کردن روی آن‌ها مسیر درمانی موثرتری طراحی کرد.
در بخش نخست کتاب به روش‌های پژوهش کیفی و روایت‌های افراد دارای تجربه مستقیم از روان‌پریشی یا دوقطبی می‌پردازد. این بخش به‌جای تکیه بر نظریه‌های انتزاعی، از روایت‌های زیسته استفاده می‌کند تا نشان دهد افراد چگونه حالت‌های متفاوتی از خود را تجربه می‌کنند؛ حالت‌هایی که ممکن است بین آسیب‌پذیری، انزوا، خشم یا گسست در نوسان باشند. نویسندگان این داده‌ها را برای توضیح تعامل میان احساسات، افکار و رفتارها در دوره‌های بحرانی تحلیل می‌کنند و نشان می‌دهند که تغییر مداوم میان حالت‌های خود می‌تواند به درک علائم روان‌پریشی یا نوسانات خلقی در دوقطبی کمک کند.
در بخش دوم رویکردهای درمانی طرح‌واره‌ای با توجه به این یافته‌ها بازبینی می‌شوند. نویسندگان توضیح می‌دهند که چگونه می‌توان تکنیک‌های طرح‌واره‌درمانی - مانند تصویرسازی ذهنی، گفت‌وگو با حالت‌ها و بازنویسی تجربیات آسیب‌زا - را برای بیماران دارای روان‌پریشی یا دوقطبی سازگار کرد. در این بخش روش‌هایی مانند iMAPS (درمان متمرکز بر دلبستگی، طرح‌واره و تصویرسازی) معرفی می‌شود که به‌طور خاص برای افرادی طراحی شده است که صداهای درونی یا تجربه‌های مرتبط با تروما دارند. کتاب همچنین بر ضرورت توجه به رابطه‌ی درمانگر و مراجع و ایجاد حس ایمنی در کار با حالت‌های شکننده‌ی خود تأکید دارد.
نویسندگان همچنین نحوه‌ی تعامل میان حالت‌های مختلف از جمله «خود آسیب‌پذیر»، «محافظ جداشده» و «مطالباتی» را در بافت اختلالات خلقی و روان‌پریشی بررسی می‌کنند. آن‌ها به این موضوع می‌پردازند که بسیاری از این حالت‌ها ریشه در تجارب اولیه‌ی زندگی و روابط آسیب‌زا دارند و در موقعیت‌های استرس‌زا دوباره فعال می‌شوند. هدف نهایی درمان در این چارچوب، ادغام این حالت‌ها و بازگرداندن فرد به نوعی احساس پیوستگی درونی است.