کتاب جرم شناسی

کتاب «جرم‌شناسی» نوشته‌ی استیون ام. بریگز، اثری مقدماتی و آموزشی در حوزه‌ی جرم‌شناسی و عدالت کیفری است که در ویرایش دوم خود در سال ۲۰۲۱ توسط انتشارات وایلی منتشر شد. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی محبوب و آموزشی «For Dummies» است که هدف آن آشنا کردن خوانندگان بدون پیش‌زمینه‌ی تخصصی با مفاهیم علمی و کاربردی در رشته‌های مختلف است. بریگز در مقام نویسنده و پژوهشگر حوزه‌ی عدالت کیفری، تلاش کرده است تا با زبانی ساده و مثال‌های ملموس، چشم‌اندازی روشن از ماهیت جرم، نظریه‌های تبیین‌کننده‌ی آن و سازوکارهای پاسخ جامعه به رفتار مجرمانه ارائه دهد. کتاب با پرسش بنیادین «جرم چیست؟» آغاز می‌شود و به بررسی چگونگی تعریف و اندازه‌گیری جرم در جوامع مختلف می‌پردازد. نویسنده ضمن تشریح مفاهیم پایه‌ای مانند انواع جرم، از جرایم خشونت‌آمیز تا جرایم یقه‌سفید و سازمان‌یافته، نگاهی نیز به نحوه‌ی ثبت آمار جرم و چالش‌های آن دارد. در ادامه، خواننده با مهم‌ترین نظریه‌های جرم‌شناسی آشنا می‌شود؛ از رویکردهای زیست‌شناختی و روان‌شناختی گرفته تا نظریه‌های جامعه‌شناختی و محیطی که هر یک کوشیده‌اند علل و انگیزه‌های رفتار مجرمانه را توضیح دهند. بریگز با احتیاط و نگاه مقایسه‌ای، نشان می‌دهد که هیچ نظریه‌ای به‌تنهایی قادر به تبیین کامل جرم نیست و درک پدیده‌ی مجرمانه مستلزم نگاهی چندبعدی است. بخش مهمی از کتاب به توصیف نظام عدالت کیفری اختصاص دارد. نویسنده مراحل مختلف این نظام را از پلیس و تحقیق گرفته تا دادگاه و زندان، با زبانی روشن و ساختاری آموزشی شرح می‌دهد و روابط میان این نهادها را در قالب مثالی از «چرخ عدالت» تحلیل می‌کند. او سپس به مباحثی چون عدالت نوجوانان، حقوق قربانیان، عدالت ترمیمی و جرایم نوپدیدی چون تروریسم و جرایم سایبری می‌پردازد و تلاش می‌کند نشان دهد که چگونه تحولات فناوری و جهانی‌سازی چهره‌ی جرم و واکنش‌های قانونی را دگرگون کرده‌اند. سبک نگارش کتاب غیرتخصصی و کاربرپسند است. نویسنده با استفاده از نمودارها، چک‌لیست‌ها، و مثال‌های واقعی، مفاهیم دشوار را برای خواننده‌ی تازه‌کار ساده می‌کند. از ویژگی‌های برجسته‌ی اثر، تمرکز بر پیوند نظریه و واقعیت اجتماعی است؛ به بیان دیگر، بریگز تنها به تئوری بسنده نمی‌کند بلکه نشان می‌دهد چگونه هر نظریه در عمل می‌تواند بر سیاست‌گذاری کیفری یا رفتار پلیسی اثر بگذارد. او در کنار مجرمان، قربانیان و جامعه را نیز در مرکز توجه قرار می‌دهد و به اهمیت پیشگیری، بازپروری و عدالت اجتماعی اشاره می‌کند. با وجود این، برخی منتقدان یادآور شده‌اند که چون کتاب بر نظام حقوقی آمریکا تمرکز دارد، ممکن است برای خوانندگان کشورهای دیگر کمتر قابل‌انتقال باشد و بخش‌هایی از آن، به‌ویژه در حوزه‌ی داده‌ها و سیاست‌های کیفری، نیازمند به‌روزرسانی مداوم باشد. با این حال، در مقام یک متن مقدماتی، «جرم‌شناسی» موفق می‌شود تصویری جامع و روشن از دنیای جرم و عدالت ارائه دهد. این کتاب نه جایگزین آثار دانشگاهی پیشرفته، بلکه پلی است میان ناآشنایی و درک علمی از جامعه و قانون؛ نقطه‌ی شروعی درخشان برای هرکسی که می‌خواهد بداند چرا انسان‌ها مرتکب جرم می‌شوند و چگونه جوامع با آن مواجه می‌گردند.