درباره خط ثلث:
شاگردان و پیروان با قوت در ایران، خط ثلث را در نوشتن قرآن و ادعیه و کتیبه های مساجد و مدارس به کار برده اند. این خط در عصر صفوی در کتیبه نگاری، کاربرد فراوان داشته و هم اکنون نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
خط ثلث با داشتن اشکال و رسوم مختلف و متنوع، میدانش وسیع و بیشتر تودرتو و درهم نوشته میشود. نمونه کامل خط ثلث، خطوطی است که در مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ لطف ا... اصفهان و بناهای دیگری به دست استادان مشهوری چون «علیرضا عباسی»، «علیرضا امامی» و «محمّد صالح» و «عبدالرحیم جزایری» نوشته شده و هنوز باقی است.
درباره خط رقاع:
این خط، فرعی از ثلث و شکسته ثلث است. در این خط، کلمات جمع تر و فشرده تر شده و بیشتر در عناوین و شرح بر قرآن ها، ادعیه و در قطعات به کار می رود و هنوز هم کم و بیش این نوع خط نوشته می شود و خطی واضح و روشن است.
درباره خط محقق و ریحان:
این خطوط تا دوره صفویه در نوشتن مصاحف و ادعیه کاربرد فراوان داشته است و قرآن های زیبایی به خطوط مذکور در دست است.
خط محقق که از خطوط اصلی و قدیم اسلامی است دارای حروفی درشت اندام و واضح است و خط ریحان نوع روان تر، لطیف تر و ظریف تر آن است.
درباره خطوط رقعه و دیوانی:
رقعه، تقریبا شکسته ای از خط نسخ محسوب می شود. در این خط شکل حرف ها را ساده و قوس ها و تمایل ها را کم کرده اند تا سرعت زیاد شود. ویژگی ممتاز خط رقعی این است که گودی حروف (دور کم) و استقامت (سطح) زیاد شده است و مقصود اصلی از وضع آن، ازدیاد سرعت در نوشتن است، زیرا این خط بیشتر برای پیش نویس ها و نامه های تجاری کاربرد داشته است.
خط دیوانی بر دو نوع است:
1- دیوانی خفی- که معمولا بدون حرکات و تزئینات نوشته میشود و نقطه های آن نیز به صورتی خاص قرار میگیرد.
2- دیوانی جلّی- که باتمام حرکات و نقطه های مربع و تزئینات با نقطه های کوچک معمول است.
سوره مهر
حسین یاوری
