نویسنده در کتاب حاضر به حکمت قدیم می پردازد و آن را در سه بخش (طبیعیات، عوارض جسم طبیعی، و نفس) بررسی می کند در ابتدا، نویسنده مفاهیمی چون حکیم، متکلم، صوفی، عارف، فلسفه و... را تبیین می کند. وی در تعریف فلسفه، چند تعریف از آن را ذکر می کند و خاطرنشان می سازد که فلسفه مشتق از فیلسوف است که دوستدار حکمت معنی می دهد و آن را نیز چنین تعریف کرده اند: علم به احوال اعیان موجودات و صفات آن ها به اندازه ی طاقت و توانایی بشر. در بخش طبیعیات، نویسنده به مباحثی چون تعریف جسم و اقسام آن، تناهی ابعاد، اقسام دور و... اشاره می کند. در بخش عوارض جسم طبیعی از مباحثی چون حرکت، اقسام حرکت، مکان، خلا، زمان و... سخن می راند و در نهایت، به موضوع نفس پرداخته و مسائلی چون تعریف نفس و اقسام آن، حافظه وهم و.... را به بحث می گذارد. وی در این بخش، حافظه را خزانه ی معانی می داند، چنانکه خیال، خزانه ی صور است. این قوه ذاکره نیز نام دارد چون به سبب این قوه، آن چه از انسان غفلت شده به زودی به یاد می آید.
کتاب حکمت قدیم
مولی
محمد حسین فاضل تونی
