چیستان ها از کهن ترین زمان ها، در میان همۀ اقوام ابتدایی و مردم جوامع سنتی و پیشرفتۀ جهان شناخته شده بودند و به کار می رفتند. از این روست که ادبیات عامۀ همۀ اقوام جهان آکنده از چیستان است. در حقیقت، با پیشرفت تمدن، چیستان ها پیچیده تر شده اند اما علاقه به چیستان نیز رنگ باخته است. با اینکه معماها جایگاه ویژه ای در ادبیات مکتوب و شفاهی ما دارند، پژوهش های کمی در این زمینه انجام شده، اما همین اندازه هم نشان از توجه پژوهشگران به موضوع چیستان دارد. بی تردید سال های طولانی، مردم روستایی شب های بلند زمستان را با بیان و انتقال فرهنگ شفاهی گذرانده اند. اسناد در «گنجینۀ فرهنگ مردم» رادیو نشان می دهد که چیستان در اوقات فراغت مردم کاربرد داشته است. اما آن ها امروزه جای خود را به موسیقی، عکس، فیلم، پیامک و گفت وگوهای روزمره که از آن به عنوان فرهنگ گلایه یاد می شود داده اند. به دیگرسخن، می توان چیستان را «مقبول دیروز و مغفول امروز» دانست. اما حتی امروز، چیستان ها در صورت اقبال اهل قلم و رسانه، ظرفیت آن را دارند که ادبیات عامه و حتی ادبیات رسمی را غنی تر کنند.
کتاب چیستان
سروش