کتاب یادداشت های فواد روحانی

«یادداشت‌های فواد روحانی (ناگفته‌هایی درباره سیاست نفتی ایران در دهه پس از ملی شدن)» با ویراستاری و پژوهشگری مشترک غلامرضا تاجبخش و فرح نجم‌آبادی به بررسی سیاست‌های نفتی ایران یک دهه پس از ملی شدن صنعت نفت با تکیه بر قرارداد کنسرسیوم می‌پردازد. فواد روحانی نخستین دبیر سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) بود. «اوپک» در سال 1960 میلادی تاسیس شد و فواد روحانی در دومین کنفرانس (فوریه 1961) به دبیرکلی آن برگزیده شد. یادداشت‌های او شامل مسائلی است که در فاصله چهارمین کنفرانس (خرداد 1341) و نشست مشورتی فروردین 1343 که هر دو در ژنو برگزار شد، اتفاق می‌افتد.
ویراستار در مقدمه کتاب درباره چگونگی دستیابی به یادداشت‌های فواد روحانی می‌نویسد: «اوراق شخصی روحانی در اوایل سال 1385 یعنی نزدیک به سه سال پس از درگذشت آن زنده‌یاد در یک کارتن سنگین وزن در آمریکا به دستم رسید.» مولفان پس از دستیابی به یادداشت‌های روزانه‌ی او با تحقیق در اسناد آزاد شده وزارت خارجه ایالات‌ متحده و بریتانیا و نیز اسناد شرکت نفتی توتال فرانسه، بیست فصل کتاب را تا پایان دبیرکلی روحانی نوشته‌اند. فصل نخست با عنوان «ایجاد سازمان کشورهای صادرکننده نفت و شکل‌گیری آن» به چگونگی شکل‌گیری سازمان نفتی اوپک اشاره می‌کند. بنا به دعوت طلعت شیبانی، وزیر نفت عراق، در روز 14 سپتامبر 1960 (23 شهریور1339) نمایندگانی از طرف چهار کشور عمده صادر کننده نفت، عربستان سعودی، ونزوئلا، کویت و ایران به بغداد می‌روند و همراه با نمایندگان عراق برای بررسی نحوه‌ی مقابله دسته‌جمعی با اقدام‌های خودسرانه شرکت‌های نفتی دست به کار می‌شوند و بدین ترتیب سازمانی به نام «سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک)» موجودیت پیدا می‌کند.
کتاب از 20 فصل و سه پیوست تشکیل شده است. «ایجاد سازمان کشورهای صادرکننده نفت و شکل‌گیری آن»، «قطعنامه سه‌گانه اوپک»، «کشورها در تلاش اجرای قطعنامه‌ها و ایستادگی سرسختانه شرکت‌ها»، «ادامه تلاش کشورهای عضو اوپک»، «مذکرات فواد روحانی با شرکت‌های نفتی»، «مذاکره کنسرسیوم روحانی در نیویورک در آبان 1342»، «ارزیابی پیشنهاد کنسرسیوم» و «تبادل‌نظر شاه با وزیر نفت عربستان سعودی» عناوین برخی از این سرفصل‌ها هستند.
«یادداشت‌های فواد روحانی» پژوهشی ارجمند و دست اول درباره‌ی تاریخ پرفراز و نشیب نفت در ایران است که برای علاقمندان به تاریخ و به‌خصوص تاریخ نفت خواندنی و قابل تامل است.