کتاب شکارچیان شهاب

«شکارچیان شهاب» از آخرین آثار ژول ورن است که در حدود سال ۱۹۰۱ نوشته شد و پس از مرگ نویسنده، در سال ۱۹۰۸ به زبان فرانسوی و کمی بعد به انگلیسی منتشر گردید. اگرچه این رمان اغلب در قالب علمی-تخیلی معرفی شده است، اما در حقیقت بیش از آنکه به آینده‌نگری فناورانه بپردازد، نوعی هجویه اجتماعی است که با طنز و اغراق به نقد حرص، وسواس و رقابت‌های انسانی می‌پردازد.
روایت در شهری کوچک در ایالت ویرجینیا آغاز می‌شود، جایی که دو ستاره‌شناس آماتور، دکتر سیدنی هادلسون و آقای دین فورسایت، هر یک مدعی کشف یک شهاب‌سنگ می‌شوند. کشفیات علمی نشان می‌دهد که این جرم آسمانی از طلای خالص تشکیل شده و همین یافته، جهان را به هیجان و آشوب می‌کشاند. از این نقطه به بعد، نزاعی جهانی شکل می‌گیرد؛ کشورها، خانواده‌ها و گروه‌های مختلف هر یک در رقابتی مضحک و شتاب‌زده برای دستیابی به این «غنیمت آسمانی» وارد میدان می‌شوند. شخصیتی تازه‌وارد که توسط میشل ورن (پسر نویسنده) به داستان اضافه شده است زفیرین ژیردال، مخترعی عجیب با فناوری خارق‌العاده برای تغییر مسیر شهاب بعدی نمایشی‌تر به روایت می‌دهد. در نسخه ویرایش‌شده، شهاب سرانجام به دریای گرینلند سقوط می‌کند و با انفجار و فروپاشی در امواج ناپدید می‌شود، پایانی که هم تنش‌های ژئوپلیتیک را فرومی‌نشاند و هم ماجراهای عاشقانه و ایدئولوژیک را فیصله می‌دهد. در لایه‌ی تحلیلی، رمان بیش از آنکه درباره‌ی ماجراجویی‌های کیهانی باشد، به پوچی انگیزه‌های انسانی می‌پردازد. شهاب طلایی، که می‌توانست نماد پیشرفت و شگفتی علمی باشد، به آینه‌ای تبدیل می‌شود که حرص و میل انسان به تسلط و تملک را بازتاب می‌دهد. همین نگاه هجوآمیز، اثر را از دیگر نوشته‌های «سفرهای شگفت‌انگیز» متمایز می‌سازد. افزوده‌های میشل ورن، از جمله شخصیت ژیردال و زیرداستان‌های عاشقانه، مسیر روایت را از مفهوم سرنوشت و اجتناب‌ناپذیری کیهانی که در نسخه‌ی اصلی ژول ورن برجسته بود، به سوی نمایش فناوری و روابط انسانی سوق می‌دهند.
جنبه‌ی قابل توجه دیگر، اشارات آینده‌نگرانه ورن است که البته هرگز محقق نشدند: ایالات متحده با ۵۱ ایالت به تصویر کشیده می‌شود و گرینلند به‌عنوان کشوری مستقل معرفی می‌گردد. این جزئیات تخیلی بیش از آنکه پیش‌بینی باشند، طعنه‌ای طنزآمیز به فضای سیاسی زمانه‌اند. از منظر نشر و ویرایش نیز این رمان جایگاه ویژه‌ای دارد. نسخه‌ی ۱۹۰۸ که به دست میشل ورن اصلاح شده بود، با تغییرات گسترده و تصویرگری جورج روکس منتشر شد. دهه‌ها بعد، در ۱۹۸۶، انجمن ژول ورن متن اصلی را همان‌گونه که نویسنده نوشته بود، بازسازی و عرضه کرد. چاپ‌های دانشگاه نبراسکا در سال‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۶ هر دو نسخه را همراه با مقدمه‌ها و یادداشت‌های انتقادی منتشر کردند و امکان مقایسه‌ای دقیق‌تر را فراهم آوردند.
با وجود آنکه «شکارچیان شهاب» در سایه‌ی آثار مشهورتر ژول ورن قرار دارد، ترکیب منحصربه‌فردی از تخیل علمی، طنز اجتماعی و نقد فلسفی ارائه می‌کند. این رمان، چه در شکل اصلی و چه در نسخه‌ی اصلاح‌شده، تصویری دوگانه از کشاکش میان خیال و ویرایش، میان نیت نویسنده و اقتباس پس از مرگ، به دست می‌دهد. درست به همین دلیل است که اثر نه‌تنها برای خوانندگان علاقه‌مند به ماجراهای سرگرم‌کننده جذاب است، بلکه برای پژوهشگران ادبی نیز منبعی ارزشمند در بررسی فرایند آفرینش و بازآفرینی متن به شمار می‌آید.