کتاب حاضر دربرگیرنده سه پخش بنیادین که شامل مقدمه ای بر حقوق بین الملل محیط زیست(بخش نخست)، مذاکرات زیست محیطی بین المللی (بخش دوم) و نقش سازمان بین المللی در تحول تدریجی حقوق محیط زیست (بخش سوم) می باشد که مسائل حقوق محیط زیست را به صورت کاربردی و در کالبد یک کتاب آموزشی-دانشگاهی به رشته تحریر درآورده است.
در فصل اول بخش نخست کتاب، نویسنده به تشریح مسائل مقدماتی محیط زیستی پرداخته و با طرح این مسئله، محیط زیست چیست و چرا باید حفاظت شود، سخن را آغاز می کند و به اهمیت وجود حقوق در مسائل محیط زیستی می پردازد. در فصل دوم همین بخش، سیر تحول تاریخی حقوق محیط زیست را در قالب کنفرانس های برگزار شده از قبیل کنفرانس استکهلم، کنفرانس ریو مورد بررسی قرار داده و منابع حقوق بین الملل محیط زیست که شامل معاهدات، عرف و اصول کلی حقوقی و قطعنامه می شود را تشریح و نقش آن ها را در جهت چنین تحولی بیان می کند. در فصل سوم نیز در ادامه تشریح منابع حقوق بینالملل محیط زیست، حقوق بین الملل محیط زیست را در کالبد مسائل اجرایی قرار می دهد و مکانیزم های اجرایی در حقوق داخلی و بین المللی را مورد مطابقت قرار می دهد و در انتها این فصل شیوه های مساللمت آمیز حل و فصل اختلافات را مورد مداقه قرار می دهد. در فصل چهارم اصول مبنایی و پایه ای حقوق بین الملل محیط زیست از جمله اصل حاکمیت محیط زیست، اصل همکاری، اصل حمایت و حفاظت از محیط زیست، اصل جلوگیری، اصل احتیاط و ... بیان می شود. در فصل پنجم مفاهیم حقوق بین الملل محیط زیست مطرح می گردد که به مفاهیمی از قبیل توسعه پایدار، نگرانی مشترک بشریت، حقوق نسل های آینده، میراث مشترک بشریت، امنیت زیست محیطی می پردازد.
بخش دوم کتاب حاضر که نوشته وینفرد لنگ می باشد تحت عنوان مذاکرات زیست محیطی بین المللی است. در فصل نخست این بخش، به مذاکرات زیست محیطی به طور کلی نگاه شده و ماهیت، خاستگاه و چارچوب مذاکرات را مورد ریشه یابی نموده و فرآیند مذاکرات تا حصول نتیجه را به منظور دستیابی به اجماع و تدوین کنوانسیونی عام الشمول مورد مداقه قرار داده است. در فصل دوم به پیروی از فصل نخست که در جهت تبیین مذاکرات زیست محیطی بوده، به مذاکرات چند جانبه می پردازد و ماهیت و جوانب آن را مورد مداقه قرار داده و به تشریح چگونگی تدوین یک قطعنامه و پیش نویس یک معاهده محیط زیستی بعنوان منابع حقوق بین الملل محیط زیست در چارچوب چنین مذاکراتی پرداخته است. در فصل سوم به مذاکرات محیط زیستی متمرکز شده و ماهیت و هدف آن و ویژگی های چنین مذاکراتی را تشریح می کند و گروه های ذینفع چنین مذکراتی را شرح می دهد. در فصل چهارم که تحت عنوان توصیه به مذاکره کنندگان می باشد، بر شخص مذاکره کننده متمرکز می شود و ابتدا ماهیت و شخصیت یک مذاکره کننده را تبیین نموده و سپس شیوه رفتار یک گفتگو گر خوب را تشریح می کند. در ادامه چند کیس استادی از قبیل دعوای طرفداران اکولوژی علیه صادرکنندگان چوب، نفت خام و سطح آب دریاها، دودکش های بلند و باران های اسیدی، کشتی های هلندی در مسیر حرکت به سمت دریای سیاه و .... را بیان می کند.
بخش سوم تحت عنوان نقش سازمان بین المللی در تحول تدریجی حقوق محیط زیست به قلم پیتر سند می باشد. در فصل نخست این بخش، نظام های حقوق سازمان ها و موسسات بین المللی را مورد مداقه قرار می دهد و سازمان های بین المللی و حقوق محیط زیست، جایگاه حقوقی سازمان های بین المللی، نظام قانونی محیط زیست بین المللی مورد توجه قرار داده و به پرونده های مرتبطه تحت عناوین فرشته آبی، طرح پرونده ثبت علائم اختصاری یونپ در سازمان جهانی مالکیت فکری، طرح پرونده ثبت علائم اختصاری کنوانسیون رامسر 1971 می پردازد. در فصل دوم به جایگاه محیط زیست در نظام ملل متحد پرداخته می شود و ترتیبات مقرر شده در این سازمان بین المللی را در جهت حفظ محیط زیست و تکامل جنبه آموزشی آن از طریق ارگان های اصلی سازمان ملل متحد مورد بررسی قرار می دهد. در فصل سوم به ساختارهای منطقه ای زیست محیطی می پردازد و ابتدا مناطق زیست محیطی قاره ای را بیان و سپس مناطق محیط زیست دریایی را تشریح می کند و در نهایت حقوق محیط زیست را در مناطق ویژه اقتصادی و منطقه حوزه اروپا مورد مداقه قرار می دهد. در فصل چهارم به نظام های ناحیه ای مستقل، از قبیل واحدهای مدیریتی اکوسیستم، رودخانه های بین المللی، منابع حیاتی دریایی، و ترتیبات سازمانی کنفرانس ها می پردازد. در فصل پنجم به سازمان های فراملی غیردولتی و نقش گروه های غیردولتی در ایجاد قوانین زیست محیطی از قبیل سازمان های مردم نهاد (NGO ) می پردازد. و در نهایت در فصل ششم به فراگیری تشکیلاتی حقوق بین الملل محیط زیست نگریسته می شود ساختار قاعده، روش اجرایی و مسئولیت پذیری در پاسخگو
کتاب حقوق محیط زیست (جلد دوم)
دانشگاه تهران
