آزادی قراردادی به معنای احترام به ارادۀ اشخاص در انعقاد قرارداد و عدم وابستگی به تصریح قانونگذار برای گرفتن اعتبار و نفوذ، بر اصل و پایۀ حاکمیت اراده استوارست و جزو فروعات و نتایج اصل بنیادی‌تری به نام اصل حاکمیت اراده به‌حساب می‌آید. گاهی منظور از حاکمیت اراده عبارت است از حکومت ارادۀ انسانی بر سرنوشت، در مقابل حاکمیت دین و حکومت الهی؛ بر این مبنا حاکمیت اراده هم با مبنای فردگرایان سازگاری دارد و هم با مبنا و نظریۀ جمع‌گرایی، چرا که نقطۀ اشتراک دو نظریۀ مذکور، این است که تعیین سرنوشت از سوی دین و ماورای طبیعت صورت نمی‌گیرد؛ البته با این تفاوت که در نگاه فردگرایانه، اصالت به شخص انسان داده می‌شود؛ ولی در منظر جمع‌گرایانه، اصالت مختص نوع انسان است.
کتاب بازپژوهی فقهی حقوقی اصل آزادی قراردادی با رهیافتی به حاکمیت دین
دانشگاه تهران
محمدرسول آهنگران
