کتاب مرگ و بکت

کتاب «مرگ و بکت» با ترجمه‌ی امین اصلانی، یکی از جامع‌ترین و جدی‌ترین مجموعه‌های تحلیلی درباره‌ی شاهکار ساموئل بکت، «آخر بازی» به شمار می‌آید. بکت، نویسنده‌ای که همواره در ردیف مهم‌ترین نمایندگان مدرنیسم و تئاتر ابزورد قرار می‌گیرد، در این نمایشنامه بار دیگر جهان ویران‌شده، روابط انسانی فروپاشیده و چشم‌اندازهای بی‌پایان مرگ و نیستی را به نمایش می‌گذارد. این مجموعه با گردآوردن نوشته‌های متفکران و منتقدان برجسته، فرصتی فراهم می‌آورد تا «آخر بازی» نه تنها به‌عنوان یک متن دراماتیک، بلکه به‌عنوان سندی فلسفی و فرهنگی برای درک بحران انسان مدرن خوانده شود. در ابتدای کتاب، مقاله‌ی مفصل امین اصلانی با عنوان «مرگ و بکت» جای دارد که نقش محوری مرگ در جهان‌بینی بکت و به‌ویژه در «آخر بازی» را با نگاهی تحلیلی و فلسفی واکاوی می‌کند. اصلانی نشان می‌دهد که چگونه مرگ در آثار بکت نه پایان، بلکه نوعی چارچوب‌بندی برای تجربه‌ی زیسته و سامان‌دهنده‌ی ساختار نمایشی است. پس از او، مقالات منتقدانی چون آلن اشنایدر، مارتین اسلین، ریچارد م. گلدمن، روبی کوهن، هیو کنر، آنتونی ایستهوپ، راس چیمبرز و تئودور آدورنو، هر یک از زاویه‌ای خاص به این اثر می‌نگرند و لایه‌های متفاوتی از متن را آشکار می‌سازند. آلن اشنایدر به عنوان کارگردانی که تجربه‌ی مستقیم اجرای بکت را دارد، نگاهی از درون صحنه به «آخر بازی» عرضه می‌کند. مارتین اسلین، نظریه‌پرداز تئاتر ابزورد، در مقاله‌ی خود با عنوان «جستجوی خویش» به مسأله‌ی هویت و خودآگاهی در آثار بکت می‌پردازد و آن را با پرسش‌های اگزیستانسیالیستی گره می‌زند. ریچارد م. گلدمن ساختار زمانی و نمادین نمایش را تحلیل می‌کند و نقش حافظه و فراموشی را در شکل‌گیری روایت نشان می‌دهد. روبی کوهن با نثری روشن، مضامین اصلی و نمادهای پنهان متن را به‌گونه‌ای بازخوانی می‌کند که برای خوانندگان تازه‌وارد نیز قابل درک باشد. هیو کنر در «زندگی در جعبه» فضای بسته و خفه‌ی نمایشنامه را به‌مثابه استعاره‌ای از انقیاد، روابط قدرت و اسارت هستی انسان بررسی می‌کند. آنتونی ایستهوپ با تمرکز بر رابطه‌ی هم و کلاو، از منظر روان‌شناختی و دراماتیک به ساختار گفت‌وگوها می‌پردازد. راس چیمبرز خوانشی نشانه‌شناسانه ارائه می‌دهد که پیوند میان زبان و فرم را آشکار می‌سازد. و در نهایت، آدورنو در مقاله‌ی مهم خود «به‌سوی درک آخر بازی» اثر را سندی بر ناکامی وعده‌های مدرنیته دانسته و از فروپاشی ایدئال‌های تاریخی و اجتماعی سخن می‌گوید. آنچه این مجموعه را ویژه می‌سازد، تنوع دیدگاه‌ها و عمق تحلیلی مقالات است. از نگاهی کارگردانی و عملی گرفته تا تفسیرهای فلسفی و نظری، کتاب چشم‌اندازی چندلایه از «آخر بازی» پیش روی مخاطب می‌گذارد و نشان می‌دهد که چرا این نمایشنامه همچنان الهام‌بخش و محل مناقشه‌ی منتقدان، فیلسوفان و هنرمندان است. به‌علاوه، انتشار این اثر به فارسی دریچه‌ای تازه برای علاقه‌مندان ادبیات نمایشی و فلسفه‌ی تئاتر در ایران می‌گشاید، تا با زبان مادری به ژرفای اندیشه‌های بکت راه یابند.
«مرگ و بکت» نه فقط شرحی بر یک متن ادبی، بلکه سفر به درون جهان بکت است: جهانی که در آن سکوت و تکرار، مرگ و زندگی، امید و یأس در هم می‌تنند. همین رویکرد جامع و چندوجهی باعث می‌شود کتاب برای دانشجویان ادبیات و تئاتر، پژوهشگران فلسفه، و علاقه‌مندان به نقد ادبی اثری ارزشمند و خواندنی باشد. این مجموعه‌ی نقادانه و ادیبانه به‌حق یکی از کامل‌ترین مراجع برای فهم «آخر بازی» در زبان فارسی است.