هنگامی که از جمهوری سخن به میان می‌آید، معمولا شکل نظام سیاسی از ذهن می‌گذرد که برخلاف پادشاهی، جنبه‌ی موروثی ندارد و رئیس دولت، رهبر کشور یا فرمانروا را شهروندان برای مدتی معین بر می‌گزینند. در نظام جمهوری، رئیس جمهور به عنوان رئیس قوه‌ی اجرایی و مسئول حفظ یگانگی ملی، سرراست و مستقیم از سوی شهروندان برگزیده می‌شود (جمهوری ریاستی مانند ایالات متحده، فرانسه، ترکیه، برزیل و …) یا اکثریت پارلمانی، نخست‌وزیر را به عنوان رئیس قوه‌ی اجرایی بر می‌گمارد و رئیس جمهور - مانند پادشاه در پادشاهی‌های دمکراتیک - تنها نقشی نمادین برای حفظ یگانگی ملی دارد و در امور اجرایی دخالت نمی‌کند (جمهوری پارلمانی مانند هند، آلمان، ایتالیا و …).
کتاب نظریه های جمهوری و جمهوریت
بایگانی