"بیخورشید" کتابی تأملبرانگیز و عمیق از کریس مارکر، فیلمساز و نویسنده فرانسوی است که بهطور هوشمندانه عناصر سفرنامه، مقاله و فلسفه را در هم میآمیزد. این کتاب که ابتدا بهعنوان همراهی کتبی برای فیلمی با همین نام در سال 1983 منتشر شد، به عنوان یک دفتر خاطرات شخصی و همچنین یک کاوش فلسفی در زمینه زمان، حافظه و فرهنگ عمل میکند. "بیخورشید" با سبک تکهتکه و غیرخطی که یکی از ویژگیهای اصلی آثار سینمایی مارکر است نوشته شده و بهطور عمیق به بررسی راههایی میپردازد که انسانها از طریق آنها جهان، حافظه و تکامل مستمر تجربه انسانی خود را درک میکنند. در "بیخورشید"، مارکر به مضامین زمان، تاریخ و ماهیت حافظه میپردازد. کتاب از مجموعهای از نامهها، یادداشتهای مجلهای و بازتابهایی تشکیل شده است که بسیاری از آنها حول سفرهای مارکر به نقاط مختلف جهان از جمله ژاپن، آفریقا و ایسلند میچرخند. روایت از زبان یک خبرنگار بینام ارائه میشود که مراقبههایی درباره فرهنگ، فناوری و تجربیات انسانی ارائه میدهد. این بازتابها ترکیب میکنند بینشهای فلسفی را با مشاهدات مربوط به زندگی روزمره و مناظر در حال تغییر دنیای مدرن. ساختار کتاب بهشدت در برابر روایتهای خطی و سنتی مقاومت میکند و به جای آن مجموعهای از مشاهدات بههم پیوسته و انحرافات فلسفی ارائه میدهد. نوشتههای مارکر طیف وسیعی از موضوعات را پوشش میدهند، از مسائل شخصی تا جهانی، از تجربیات روزمره تا مفاهیم عمیقتر. او مشاهداتی درباره ماهیت فیلم، رسانهها و تأثیرات آنها بر حافظه و درک ما از گذشته ارائه میدهد و نشان میدهد که چگونه رسانهها به فیلتر شدن گذشته از طریق آگاهی جمعی و ابزارهای مدرن کمک میکنند. در قلب "بیخورشید" کاوشی در گذر زمان نهفته است. مارکر به این نکته اشاره میکند که چگونه زمان هم شخصی و هم جمعی است، و چگونه حافظه نه تنها درک ما از گذشته را میسازد بلکه آن را تحریف نیز میکند. این کتاب همچنین به ماهیت فناوری و تأثیر آن در تغییر درک ما از جهان و حفظ احساس تداوم پرداخته است. هویت فرهنگی و جهانیشدن نیز از موضوعات اصلی این اثر است. مارکر در طول سفرهای خود به تحلیل نحوه حرکت فرهنگهای مختلف در عصر مدرنیته میپردازد، از تفکر تاریخی در ژاپن تا تلاقی سنت و تغییر در آفریقا. "بیخورشید" خوانندگان را دعوت میکند که به روشهای شکلگیری فرهنگها از طریق تاریخ و پیشرفتهای فناوری فکر کنند و در مورد نقش رسانهها در ساخت خاطرات مشترک به تأمل بپردازند. "بیخورشید" تنها یک کتاب نیست، بلکه یک سفر فلسفی است که خوانندگان را به تأمل در روابط پیچیده بین حافظه، زمان و فرهنگ میکشاند. کریس مارکر با سبک روایی شاعرانه و تکهتکهاش، مراقبهای درباره درک ما از جهان ارائه میدهد و از خوانندگان میخواهد تا ماهیت واقعیت، حافظه شخصی و پویایی فرهنگ جهانی در حال تحول را زیر سوال ببرند. در این کتاب، همانطور که در فیلمهایش، مارکر از داستانگویی متعارف فراتر میرود و بهوسیله آن، دریچهای به معانی عمیقتر و گاه گریزان از تجربه مشترک انسانها میگشاید.
درباره کریس مارکر
کریس مارکر (زادهٔ ۲۹ ژوئیه ۱۹۲۱ – درگذشتهٔ ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۲) کارگردان، عکاس، شاعر و نویسنده فرانسوی بود.