کتاب طبقه بر پرده سینما

کتاب «طبقه بر پرده سینما: طبقه کارگر جهانی در سینمای معاصر» نوشته سارا اتفیلد، که در سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات پالگریو مک‌میلان منتشر شده و اثری تحلیلی و میان‌رشته‌ای در حوزه مطالعات فیلم، مطالعات فرهنگی و پژوهش‌های طبقه کارگر است. اتفیلد در این اثر بررسی می‌کند که چگونه سینمای جهانی در دو دهه آغازین قرن بیست‌ویکم، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، طبقه کارگر را در کشورهای مختلف و زمینه‌های فرهنگی متفاوت بازنمایی می‌کند و چه تأثیری بر درک عمومی از معنای طبقه کارگر بودن دارد. او استدلال می‌کند که فیلم‌ها نه تنها می‌توانند کلیشه‌ها را بازتولید کنند، بلکه ظرفیت دارند تجربه‌های فراموش‌شده و حاشیه‌ای طبقه کارگر را برجسته سازند و زمینه‌ای برای همدلی و شناخت اجتماعی ایجاد کنند. ساختار کتاب حول چند محور موضوعی شکل گرفته است. اتفیلد فصل‌هایی را به «کار و بیکاری»، «فرهنگ طبقه کارگر»، «مهاجرت و پراکندگی»، «جنسیت و تمایلات جنسی» و «نژاد و طبقه» اختصاص می‌دهد و در آن‌ها به بررسی نحوه بازنمایی تنوع هویت‌های طبقه کارگر می‌پردازد. او نشان می‌دهد که طبقه کارگر یک گروه یکپارچه و همگون نیست، بلکه هویت آن تحت تأثیر عوامل متقاطع مانند نژاد، قومیت، جنسیت، جایگاه مهاجرت و بستر جغرافیایی شکل می‌گیرد. با وجود این تفاوت‌ها، اتفیلد بر تجربه مشترکی تأکید می‌کند که تحت سرمایه‌داری جهانی، شامل بی‌ثباتی اقتصادی، حاشیه‌نشینی، استثمار نیروی کار و نامرئی بودن اجتماعی است. این تجربه مشترک، زمینه‌ای است که تفاوت‌ها را به هم پیوند می‌دهد و به تحلیل فرهنگی و اجتماعی فیلم‌ها جهت می‌بخشد. اتفیلد از طیف گسترده‌ای از فیلم‌های سراسر جهان بهره می‌برد و نمونه‌هایی مانند «ببخشید مزاحم شدم»، «اینجا انگلستان است» و «لو آور» را تحلیل می‌کند. او بررسی می‌کند که چگونه این فیلم‌ها کار، بیکاری، روابط اجتماعی، آوارگی در پراکندگی، کار جنسیتی و نابرابری نژادی را به تصویر می‌کشند و تجربه زیسته طبقه کارگر را به شکلی میان‌رشته‌ای میان مطالعات فیلم، جامعه‌شناسی و نظریه انتقادی بازنمایی می‌کنند. اهمیت فرهنگی طبقه کارگر نیز در تحلیل اتفیلد برجسته است؛ موسیقی، خرده‌فرهنگ‌ها، شبکه‌های حمایتی و انعطاف‌پذیری روزمره، نه فقط به‌عنوان پس‌زمینه، بلکه به‌عنوان بخشی از هویت جمعی طبقه کارگر در فیلم‌ها ظهور می‌یابند. این کتاب به ویژه بر نقش سینما در شکل‌دهی به تخیل اجتماعی تأکید می‌کند. سینما می‌تواند هم کلیشه‌ها را بازتولید کند و هم آن‌ها را به چالش بکشد؛ زمینه‌ای فراهم آورد تا داستان‌ها و تجربه‌هایی که غالبا از روایت‌های جریان اصلی حذف می‌شوند، دیده و شنیده شوند. همچنین تحلیل اتفیلد نشان می‌دهد که فیلم‌ها می‌توانند بازتاب‌دهنده و گاه بازآفرین وضعیت طبقه کارگر در جهان معاصر باشند، به طوری که هم تحلیل انتقادی بازنمایی‌های طبقه‌ای را ممکن می‌سازند و هم حس همدلی و شناخت نسبت به واقعیت‌های زندگی کارگران را تقویت می‌کنند. با وجود دامنه گسترده، این اثر محدودیت‌هایی نیز دارد. انتخاب نمونه‌ها می‌تواند بازنمایی جهانی را کمی ناهموار کند و برخی گروه‌ها یا مناطق خاص، مانند طبقه کارگر LGBTQ+، زندگی روستایی یا افراد دارای معلولیت، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، تمرکز کتاب بر متن فیلم و تصویرسازی آن است و کمتر به نحوه تأثیر طبقه کارگر بر خود تولید فیلم یا شرایط اقتصادی و صنعتی تولید فیلم می‌پردازد. با این حال، «طبقه بر پرده سینما» سهم مهم و متمایزی در فهم رابطه میان سینما و طبقه کارگر دارد و نشان می‌دهد که چگونه فیلم‌ها می‌توانند هم بازتاب‌دهنده و هم شکل‌دهنده تجربه طبقه کارگر جهانی باشند، و مخاطبان را به تحلیل انتقادی و همدلی عمیق‌تر با واقعیت‌های اجتماعی فراخوانند.