کتاب از تذکره به تاریخ ادبیات

«فلسفه تاریخ ادبیات» را می‌توان دانشی تعریف کرد که به نحوه اندیشیدن مورخان ادبی می‌پردازد. من در این کتاب به طرز اندیشیدن تذکره‌نویسان و مورخان ادبی می‌پردازم

اما این کتاب در خوشبینانه ­ترین حالت فقط می­ تواند درآمدی کوتاه بر فلسفه تاریخ ادبیات باشد، نه چیزی بیشتر.

فلسفه تاریخ ادبیات هم قادر است سنت‌های تذکره‌نویسی و تاریخ ادبیات ­نگاری را تحلیل و تفسیر و هم در آن تغییر ایجاد کند.

غالبا تصور می‌شود که تذکره ­ها فاقد مبانی نظری، روشی و بینشی هستند و به صفاتی نظیر تقلیدی­ بودن، پر غلط بودن، ذوقی بودن و غیر‌علمی‌بودن متهم می‌شوند.

در بخش اول کتاب نشان داده می‌شود که تذکره­ ها دارای مبانی هستی­ شناسی­، معرفت­ شناسی و روش­ شناسی­ خاص خودشانند.

تذکره­ ها فلسفهٔ وجودی خودشان را داشته‌اند و اگر نه دلیلی نداشت این همه تذکره در خلال چندین قرن، در کانون ­های ادبی متعدد و به قلم نویسندگان طراز اول نوشته شود. هر کجا فلسفیدن وجود داشته باشد، مبانی نظری، بینشی و روشی نیز هست. بدین معنا در تذکره ­ها و تاریخ ادبیات ­ها فلسفیدن حضور دارد و ما می‌توانیم از دانشی به نام فلسفۀ تاریخ ادبیات سخن بگوییم.