این کتاب که با هدف تعمیق اندیشههای توحیدی، درک بهتر معارف بلند دینی و معرفی سنت تفکر اسلامی نگاشته شده است، جلد سوم مجموعه درآمدی به نظام حکمت صدرائی است. جلد نخست شامل مباحث هستیشناسی و جهانشناسی بود، نویسنده در جلد دوم به مباحث معرفتشناسی و خداشناسی پرداخت و این کتاب نیز درباره علم النفس یا انسانشناسی حکمت متعالیه است. علم النفس آخرین بخش از بخشهای پنج گانه مطرح در این مجموعه است که مشکل ترین بخش حکمت متعالیه به شمار می رود. ویژگی مهم علم النفس این است که در آن علاوه بر قوانین فلسفی، با تجربه درونی نیز سروکار داریم. پیداست برای آنکه هر فیلسوفی این تجربه ها را با قوانین فلسفی پذیرفته خویش وفق دهد، لازم است که آنها را در چارچوب این قوانین تبیین کند، وگرنه صحت این قوانین در کانون تردید قرار می گیرد. این امر ایجاب می کند که ضعفهای آنها یافته و برطرف شوند و این رویکردی است که صدرالمتألهین در قبال فلاسفه پیشین به ویژه ابن سینا دارد.