کتاب سونیا بالای دار تاب می خورد

کتاب «سونیا بالای دار تاب می‌خورد» نوشته‌ی مارک بینچک یکی از مستندترین روایت‌های ادبی درباره‌ی سرگذشت سونیا گرینبرگ، دختر یهودی جوانی است که در جریان جنگ جهانی دوم به نماد مقاومت در جبهه‌ی شرقی تبدیل شد. نویسنده با تکیه بر اسناد تاریخی، شهادت‌های بازماندگان و پژوهش‌های طولانی‌مدت، تصویری دقیق از زندگی این دختر ۱۷ تا ۱۸ ساله ارائه می‌دهد؛ دختری که در ناحیه‌ای که آن زمان تحت اشغال ارتش آلمان بود، زندگی می‌کرد و خیلی زود از دل رنج جنگ به یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های مبارزات پارتیزانی تبدیل شد.
ساختار کتاب بر اساس بازسازی مرحله‌به‌مرحله‌ی زندگی سونیا شکل گرفته است. ابتدا به دوران نوجوانی او پرداخته می‌شود؛ زمانی که استعداد، سرعت عمل و مهارت کم‌نظیرش در کار با دست‌ها موجب شد لقب «سونیا طلایی‌دست» را بگیرد؛ لقبی که از توانایی او در باز کردن قفل‌ها، نفوذ به انبارهای آلمانی و انجام مأموریت‌های خطرناک الهام گرفته شده است. بخش‌های میانی کتاب نشان می‌دهد چگونه سونیا با گروه پارتیزان‌های یهودی همراه شد، در عملیات‌های دشوار شرکت کرد و بارها از محاصره یا دستگیری گریخت. این قسمت‌ها با جزئیات عملیاتی و روایت شاهدان عینی غنی‌تر شده‌اند و جنبه‌ی مستند اثر را تقویت می‌کنند.
بخش پایانی کتاب به دستگیری و اعدام سونیا اختصاص دارد. او در بهار ۱۹۴۳، هنگام اجرای مأموریتی برای تخریب یک پل راه‌آهن، گرفتار نیروهای نازی شد. مارک بینچک با استفاده از گزارش‌های بازداشت و شهادت‌هایی که از شکنجه‌ها باقی مانده، لحظات سخت بازجویی را بازتاب می‌دهد؛ دورانی که در آن سونیا هیچ اطلاعاتی از همراهانش فاش نکرد. نویسنده به عکس مشهور اعدام او نیز اشاره می‌کند؛ تصویری که یک سرباز آلمانی ثبت کرده و امروز یکی از شناخته‌شده‌ترین اسناد تصویری مقاومت یهودیان در شرق اروپا است. «سونیا بالای دار تاب می‌خورد» کتابی است که روایتی دقیق، انسانی و مستند از ایستادگی یک دختر نوجوان در دل تاریکی جنگ ارائه می‌دهد؛ روایتی که نشان می‌دهد چگونه یک زندگی کوتاه می‌تواند به نماد مقاومت تبدیل شود.