کتاب ذهن

کتاب «ذهن: درآمدی بر علوم شناختی» اثر پل تاگارد، مدخلی جامع، روشن و میان‌رشته‌ای است از آنچه امروز تحت عنوان علوم شناختی نامیده می‌شود. نویسنده کتاب را طوری نوشته که دانشجویان و خوانندگان از رشته‌های مختلف، از فلسفه و روان‌شناسی گرفته تا هوش مصنوعی، علوم اعصاب و انسان‌شناسی، بتوانند تصویر روشنی از مسائل، نظریه‌ها و روش‌های این حوزه به‌دست آورند. هدف اصلی او پاسخ‌دادن به این پرسش محوری است: «ذهن چگونه نمایش داده و توضیح داده می‌شود؟» و برای این کار رویکردها و مدل‌های مختلف بازنمایی ذهن را در کنار هم، به نحوی انتقادی، بررسی می‌‌کند. در واقع بحث کلی کتاب این است که اختلاف‌نظرها در علوم شناختی اغلب ریشه در پرسش «چه چیزی چگونه نمایش داده می‌شود؟» دارد. در همین راستا ساختار کتاب دو بخش عام دارد. بخش اول به معرفی و ارزیابی نظریه‌های اصلی در علوم شناختی می‌پردازد: دیدگاه‌های نمادین و محاسباتی، دیدگاه‌های پیوسته و شبکه‌ای، رویکردهای مبتنی بر شناخت و نمودارهای استدلال و نیز رویکردهای روان‌شناختی و زبان‌شناختی. نویسنده معیارهایی روشن برای مقایسه‌ی این رویکردها ارائه می‌دهد، از جمله توانایی هر نظریه در توضیح نمایش اطلاعات، پردازش استدلال، یادگیری و حل مسئله. وی با مثال‌های ملموس نقاط قوت و ضعف هر یک را نشان می‌دهد. بخش دوم جنبه‌های دیگر علوم شناختی و پرسش‌های پیش‌روی آن را بررسی می‌کند؛ مانند بحث‌هایی درباره‌ی شناخت اجتماعی، عقلانیت، زبان و کاربردهای عملی نظریه‌های شناختی در آموزش، طراحی و هوش مصنوعی. همچنین باید افزود که کتاب از نگاه آموزشی نیز قابل توجه است: قلم نویسنده ساده و آموزنده است، مثال‌ها روشن و واضح‌اند و در پایان هر فصل منابع و وب‌سایت‌های مرتبط معرفی شده‌اند تا خواننده بتواند، در صورت علاقه، به مطالعات گسترده‌تر و عمیق‌تر بپردازد. به طور کلی، کتاب حاضر یک مرجع مقدماتی برای آشنایی با علوم شناختی است: هم ابعاد کلی این حوزه را نشان می‌دهد و هم وارد مباحث تخصصی‌تری می‌شود، مثل شبکه‌های عصبی، محاسبه‌ی نمادین، نقش احساسات و شواهد عصبی.