کتاب شرلوک هولمز و نجیب زاده ی بی همتا

«شرلوک هولمز و نجیب زاده‌ی بی همتا»، رمانی کوتاه از فیلیپ ژوزه فارمر، نخستین‌بار در سال ۱۹۷۴ توسط انتشارات آسپن منتشر شد و سپس با عنوان «همتای بی‌همتا» نیز تجدید چاپ شد. این اثر، تقلیدی بازیگوشانه و آگاهانه از ژانرهای پلیسی، ماجراجویی و داستان‌های عامه‌پسند است که در قالبی فراداستانی و در بستر جهان داستانی معروف فارمر، یعنی ولد-نیوتن، روایت می‌شود. در این جهان متقاطع، شرلوک هولمز - که روایت از زبان دکتر واتسون نقل می‌شود - با تارزان (که به دلایل حقوقی در چاپ‌های بعدی بی‌نام باقی ماند) هم‌پیمان می‌شود. این رمان، که از حیث لحن بین جدیت استنتاج‌های هولمزی، ماجراجویی جنگلی و تقلیدهای شوخ‌طبعانه نوسان دارد، با سبک مشخص فارمر نوشته شده است: نثری پرشتاب، فرامتنی، سرشار از اشاره‌های میان‌متنی و با وفاداری ساختاری به روایت کلاسیک دکتر واتسون. در کنار آن، ارجاعات پنهان و صریحی به شخصیت‌هایی همچون آلن کواترمین، سایه و G-8، جهان داستانی را غنا می‌بخشد و ریشه‌های آن را در ادبیات عامه‌پسند قرن بیستم تعمیق می‌کند.
در تابستان ۱۹۱۶، شرلوک هولمز که پس از «آخرین کمانش» به زنبورداری در ساسکس بازنشسته شده است، از سوی مایکرافت مأموریتی تازه می‌یابد. یک جاسوس آلمانی به نام فون بورک فرمولی برای یک سلاح میکروبی خطرناک را ربوده که می‌تواند ذخایر غذایی بریتانیا را نابود کند. هولمز و واتسون با هواپیما به قلب آفریقا اعزام می‌شوند، جایی که پس از سقوط نجات می‌یابند و با تارزان هم‌پیمان می‌شوند تا فرمول را بازپس گیرند و توطئه را خنثی کنند. مضامین اصلی اثر، تنش میان عقل مدرن و غریزه‌ی طبیعی، بحران هویت در بستر جنگ و امپراتوری، و براندازی بازیگوشانه‌ی قهرمان‌پروری سنتی را شامل می‌شود. اینجا هولمز شخصیتی است آسیب‌پذیر، سالخورده و ناسازگار با فناوری‌های جدید، اما همچنان تیزهوش و کارآمد؛ واتسون همراهی وفادار و شوخ‌طبع است و تارزان به عنوان تمثیل غریزه‌ی نجیب و طبیعت رام‌نشده، نیروی فیزیکی و بینش مستقیم را نمایندگی می‌کند. دیگر شخصیت‌ها، نظیر فون بورک یا چهره‌های مهمان از دنیای داستان‌های عامه‌پسند، بیشتر از آن‌که شخصیت‌هایی مستقل باشند، نقشی سمبلیک و میان‌متنی دارند. استقبال از اثر با وجود کوتاهی نسبی آن، عمدتا مثبت بود. نشریاتی چون TheBookbag از آن به عنوان افزوده‌ای جذاب، سینمایی و جسورانه به اسطوره‌ی هولمز یاد کرده‌اند. برخی منتقدان، اختصار و شوخ‌طبعی آن را ستوده‌اند، در حالی‌که خوانندگانی در پلتفرم‌هایی چون Goodreads به ناسازگاری هولمز و واتسون داستان با نسخه‌های اصلی‌شان اشاره کرده‌اند. با این حال، لحن بازیگوش، ساختار ادبی فرامتنی و توانایی فارمر در آمیختن اسطوره‌های کلاسیک به نحوی بدیع، همواره مورد تحسین قرار گرفته است.
در نهایت، «شرلوک هولمز و نجیب زاده ی بی همتا» نه صرفا یک تقلید ادبی، بلکه تلاشی برای تجدید حیات ژانرهای کلاسیک از درون خودشان است. این اثر باریک، چابک و آگاهانه طنزآمیز، هم‌زمان برای دوستداران داستان‌های پلیسی، علاقه‌مندان به جهان‌های متقاطع و مشتاقان روایت‌های بازیگوشانه، تجربه‌ای سرگرم‌کننده و غافلگیرکننده رقم می‌زند.