کتاب به روایت سعید نفیسی

«به روایت سعید نفیسی» کتابی 802 صفحه‌ای و حاوی خاطرات ادبی، سیاسی و جوانی سعید نفیسی است که علیرضا اعتصام آن‌‌ها را گردآوری کرده است. تعداد صفحات کتاب، بیانگر اهمیت زندگانی پربار این ادیب فرهیخته و خاطرات خواندنی اوست که در سه بخش تنظیم شده است؛ «خاطرات سیاسی»، «خاطرات ادبی» و «خاطرات جوانی».
سعید نفیسی فرزند میرزا علی اکبر ناظم‌الاطبا کرمانی و از نوادگان حکیم نفیس بن عوض کرمانی طبیب نامدار ایران در قرن نهم هجری است. سعید نفیسی از کسانی است که راه نثر فارسی را در جهت ارتباط گسترده با مردم هموار کرد. او از نخستین کسانی بود که بر ضرورت گنجاندن نمونه‌های برجسته‌ی ادبیات معاصر در کتاب‌های درسی پافشاری کرد. نفیسی از پرکارترین پژوهشگران و ادیبان دوران معاصر بود و گذشته از ده‌ها کتاب، مقاله‌های تحقیقی و اجتماعی ادبی و تاریخی بسیاری نیز در نشریه‌ها و مطبوعات از او منتشر شده است. یک بار از نفیسی می‌پرسند چطور ممکن است تو این‌قدر نوشته باشی؟ او پاسخ می‌دهد زمانی را که دیگران صرف معرفی کارهای کرده‌ی خود می‌کنند، من صرف کارهای نکرده‌ی خود می‌کنم.
گذشته از پرکار بودن، او پررابطه نیز بود و با اغلب رجال سیاسی و ادبی دوران معاصر ایران معاشرت و مراوده‌ی نزدیک داشت. بخشی از این کتاب هم خاطرات او از این آشنایی‌ها است که در فاصله‌ی سال‌های 1336 تا 1340 (حدود ده سال پیش از درگذشت او) نوشته شده‌اند. حافظه‌ی قوی و قلم روان نفیسی گذشته از اطلاعاتی دست اول که از خصایل و روحیات و سرگذشت و کردار این مشاهیر می‌دهد، وصفی روشنگر و مفید از اوضاع اجتماعی ایران در این دوران، نیز به دست می‌دهد. در بخشی با عنوان «باغ‌ها، میدان‌ها، خیابان‌ها و دروازه‌ها» تصویری به یادماندنی از تهران قدیم و شرحی از زندگی روزمره‌ی مردم در آن دوره ارائه می‌دهد که بسیار خواندنی است.
مهم‌ترین نکته در باره‌ی این کتاب آن است که نفیسی در تمام عمرش، انسان‌های دور و برش را که غالبا بسیار سرشناس و یا دست‌کم مشهور بوده‌اند، از منظر علمی-ادبی واکاوی کرده است. او همواره اطرافیانش را از دریچۀ دانش و آگاهی نگریسته و همین امر موجب شده قضاوت‌های سیاسی و جناح‌بندی‌های حزبی برایش در ردۀ چندم اهمیت قرار گیرد.
کتاب مقدمه‌هایی به قلم علیرضا اعتصام و یکی‌دو تن از بزرگان از جمله عبدالحسین نوایی درباره نفیسی دارد که باب بسیار مطلوبی برای ورود به خاطرات نفیسی است. در پایان کتاب، تصاویری از سعید نفیسی و دوستان و نزدیکان وی به چاپ رسیده است.
«به روایت سعید نفیسی» کتابی بسیار خواندنی برای علاقمندان به فرهنگ، ادب و سیاست در ایران است، کتابی که فقط خاطرات یک ادیب فرهیخته نیست بلکه شرحی از یک دوران سپری شده نیز هست.