کتاب سنگ زنده

«سنگ زنده» که در سال ۲۰۱۳ سومین رمان لئونور دو رکندو، نویسنده و ویولونیست باروک فرانسوی، است و تصویری شاعرانه و خاطره‌انگیز از میکل‌آنژ بوناروتی ارائه می‌دهد. رمان به شش ماه دگرگون‌کننده از زندگی این هنرمند در سال ۱۵۰۵ می‌پردازد، زمانی که برای انتخاب سنگ مرمر به معادن کارارا سفر کرد تا مقبره پاپ ژولیوس دوم را بسازد. روایت از لحظه‌ای تراژیک آغاز می‌شود: میکل‌آنژ پس از کشف جسد آندره‌آ، راهب جوانی که زیبایی درخشانش او را مجذوب کرده بود، در بحران عاطفی فرو می‌رود و در پی آن سفر به معادن مرمر برای او تجربه‌ای وجودی و آستانه‌ای می‌شود. در کارارا، او با زندگی ساده و خشن کارگران معدن روبه‌رو می‌شود؛ از سنگ‌تراشان روستایی گرفته تا مردی عجیب به نام کاوالینو که خود را اسب می‌پندارد و کودکی یتیم به نام میشل. این مواجهه‌ها و سکوت کوهستان و صلابت سنگ‌ها زمینه‌ای فراهم می‌کنند تا میکل‌آنژ با انسانیت خود دوباره ارتباط برقرار کند و همزمان انگیزه خلاقانه‌اش شعله‌ور شود. رکندو روایت خود را در قطعاتی کوتاه و شاعرانه پیش می‌برد، جملاتی که هم موسیقی درونی دارند و هم مراقبه‌ای، و تجربه‌ای نزدیک به ذهن و روح هنرمند ایجاد می‌کنند. سنگ مرمر، که در ظاهر بی‌جان است، به استعاره‌ای از زندگی و بیان عاطفی بدل می‌شود، و عنوان رمان-پیترا ویوا یا «سنگ زنده»-هم این دگرگونی در ماده را نشان می‌دهد و هم بازتاب تحول درونی میکل‌آنژ را. این بازتاب، هم هنر و هم اندوه را در یک مسیر مشترک به تصویر می‌کشد و مخاطب را با لحظه‌ای محوری از خلق اثر هنری روبه‌رو می‌سازد. رمان با مضامینی چون هنر و خاطره، ارتباط انسانی، زنده‌بودن سنگ و حساسیت شاعرانه پیوند خورده است. معدن به فضایی آستانه‌ای تبدیل می‌شود که میکل‌آنژ اندوه خود را در آن تسکین می‌دهد و الهام هنری‌اش دوباره جان می‌گیرد. ارتباط‌های غیرمنتظره با کودکان، روستاییان و شخصیت‌های عجیب، کانالی برای التیام عاطفی و بازگشت او به انسانیت فراهم می‌کند. سنگ مرمر، که به‌طور متناقض زندگی را در خود دارد، بازتابی از تحول روحی و هنری شخصیت است و نثر شاعرانه رکوندو با قطعات کوتاه و معنوی، لحن مراقبه‌ای و صمیمی را تقویت می‌کند. زمینه تاریخی رمان نیز اهمیت دارد. سال ۱۵۰۵ نقطه‌ای سرنوشت‌ساز در زندگی میکل‌آنژ بود؛ او پس از شهرت اولیه با آثار پیشین خود، برای ساخت مقبره عظیم ژولیوس دوم به کارارا رفت. پروژه‌ای که با کشمکش‌های سیاسی و حرفه‌ای همراه بود، اما انتخاب سنگ برای مقبره، تجربه‌ای بنیادین در درک ماده، زیبایی و خلاقیت هنرمند ایجاد کرد. رکندو، به جای بازگویی صرف تاریخی، این سفر را به لحظه‌ای وجودی تبدیل می‌کند که در آن هنر، سوگ و باززایی روحی درهم می‌آمیزند.
لئونور دو رکندو، که علاوه بر نویسندگی، نوازنده ویولن باروک است، با حساسیت موسیقایی خود نثر شاعرانه و مراقبه‌آمیزی خلق کرده است. پیترا ویوا پس از انتشار تحسین منتقدان را برانگیخت؛ فرانس اینفو آن را «جادویی، باشکوه و درخشان» توصیف کرد و له موند به توانایی نویسنده در خلق فضایی مراقبه‌ای و همدلانه اشاره کرد. منتقدان بر این نکته تأکید کردند که رکوندو از اسطوره‌ی «هنرمند نابغه» فراتر رفته و چهره‌ای انسانی، شکننده و پرهمدلی از میکل‌آنژ ارائه داده است.
در نهایت، «سنگ زنده» زندگینامه تاریخی به معنای کلاسیک نیست، بلکه تأملی شاعرانه و عمیق در باب هنر، اندوه و بازگشت انسان به خود است. رمان مخاطب را به لحظه‌ای محوری از زندگی میکل‌آنژ می‌برد، جایی که سنگ خام و روح هنرمند در تولدی دوباره به هم می‌رسند و «سنگ زنده» نه تنها در اثر هنری، بلکه در وجود هنرمند آشکار می‌شود، تجربه‌ای که هم از نظر ادبی و هم از نظر روان‌شناختی غنی و ماندگار است.